Ik ben papierliefhebber. Al meer dan 20 jaar. Verder ben ik erg betrokken bij natuur en milieu en leef ik zeer milieubewust. Ook al meer dan 20 jaar. “Gaat dat wel samen, papier en milieubewust zijn?”, vragen vrienden me wel eens. Het antwoord is natuurlijk: JA.

Ik kan nu een hele opsomming gaan maken over de voordelen van papier ten opzichte van digitale communicatie. Over de CO2 uitstoot. Over de recyclebaarheid van papier versus computers. Over de grote energieverslindende servers achter websites. Over de grondstoffen van Smartphones en ga zo maar door.

Maar daar is al zóveel over geschreven. Ieder vakblad (ook buiten onze branche) komt tegenwoordig jaarlijks met een milieuspecial. Met een themanummer MVO of duurzaamheid. Zelfs de Formule 1 “sport” pretendeert “goed te zijn” voor het milieu.

Ik ben er een beetje klaar mee. Ja, zelf ik, als milieubewuste aardbewoner! Het lijkt een beetje door te slaan. We willen eco, bio, groen, MVO of duurzaam doen. Maar zijn we dat nou eigenlijk wel?

Het lijkt meer op imagebuilding. We doen het niet vanuit ons hart, maar we doen het, omdat we (en onze klanten) vinden dat het moet. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk.

Ik geef regelmatig papierlezingen op academies, grafische lycea, bij ontwerpers en drukkerijen. Ik laat de groep altijd de agenda bepalen door ze antwoord te laten geven op de vraag wat ze belangrijke criteria vinden bij het uitzoeken van papier…

En ja hoor, al gauw staan er kreten als tactiliteit, bedrukbaarheid, looprichting, opdikking en opaciteit op de flip-over. Ja, op de flip-over; je kunt nog heel leuke presentaties geven zonder powerpoint!

Het enige item wat bijna nooit spontaan genoemd wordt is: milieu of duurzaamheid. Zelfs als ik de groep een beetje op weg help, wordt het vaak niet spontaan genoemd. Het lijkt gewoon niet tussen onze oren te zitten. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk.

Ligt dit aan ons als individu, aan het bedrijfsleven, aan de grafische opleidingen?

In eerdere bijdragen aan deze rubriek hebben we kunnen lezen dat papier (laat staan milieu) geen item is op de meeste opleidingen binnen onze branche, maar dat er wel een kentering lijkt te komen, zoals ED! Academy for Sustainable Design Education and Communication.

En dat is maar goed ook, want het lijkt er toch vaak op dat we andere zaken belangrijker vinden dan het milieu.

Bij Proost en Brandt hebben we een milieubewuste, recyclede huisstijllijn: Promail Recycled. We dachten er goed aan te doen de enveloppen uit te voeren met een gegomde klep ipv een striplock. Dat past beter bij de uitstraling van deze lijn. Al snel bleek dat de omzet enveloppen niet in gelijke pas liep met papier en karton. Inmiddels hebben we ze ook mèt striplock, want we misten orders vanwege het feit dat de klant wel een zeer milieubewuste huisstijl wilde, maar niet bereid bleek z’n enveloppen dicht te moeten likken.

Ik was bezig met een klant voor een productcatalogus in een behoorlijke oplage. Het moest FSC gecertificeerd papier zijn. En we hebben gekeken naar de opaciteit om zo een zo laag mogelijk gramgewicht in te kunnen zetten. Oja, of ik ook een milieubewuste drukker wist. Dat is toch ook belangrijk?

Daarna werd het stil.

Bij navraag bleek dat ze de order toch maar in China hadden laten drukken. Op papier zonder milieucertificaat. Op papier met een slechte opaciteit. Bij een drukker zonder milieucertificaat. En hoe ver is het eigenlijk varen van China naar Nederland? De klant vond de kosten ineens veel belangrijker dan het milieu.

Een andere opdrachtgever had papier (Fly) uitgezocht voor een boek. Ook hier speelde milieu een belangrijke rol. Het bleek echter dat het formaat van het boek ongunstig uitkwam op de drukpers, waardoor het budget overschreden zou worden. Ik adviseerde het boekje fractioneel kleiner te maken, waardoor er behoorlijk wat bespaard kon worden op papier, rubberdoeken en platen. Klant wilde echter van geen wijken weten.

Opdrachtgever vond de vorm belangrijker dan een minder milieubelastende oplossing. Natuurlijk, kosten en vormgeving zijn belangrijk. Maar het item milieu kan je juist ook weer dwingen om creatief uitdagingen aan te gaan. Papiergewicht, opaciteit, opdikking, formaat, bladspiegel, corpsgroote, lettertype en ga zo maar door.

Ik zie nu al uit naar al dat creatief vormgegeven, minder milieubelastende drukwerk!

door Menno van den Bosch