“Minder heb ik met papier waar gekunstelde structuren en tactiliteit in zit. Bijvoorbeeld zoals een groot deel van de Gmund collectie. Dan wil papier iets zijn wat het niet is. Dat zijn de laminaatvloeren onder de papiersoorten.”

Wat is je favoriete papier en waarom?
De papierkeuze vloeit meestal voort uit het idee voor een ontwerp. Soms is een specifiek papier onderdeel daarvan, in een ander geval is het papier enkel functioneel als drager. Ik hou van papier met een duidelijke tactiliteit, zoals bijvoorbeeld Colorplan. Of van papier met een specifieke eigenschap, zoals de glans van Splendorlux. Naast de zoektocht naar nieuwe bruikbare soorten is het fijn om terug te kunnen vallen op soorten die je vaker toegepast hebt. Je kent dan de werking van de inkt, de uitwerking van een volvlak, fotografie, opaciteit en je weet hoe het papier en de tint zich verhoudt met typografie. De laatste jaren gebruik ik vaak Cocoon, Munken Lynx en Olin.

Papier geeft de mogelijkheid om de zintuigen aan te spreken. Het bepaalt de tast, het gewicht ten opzichte van formaat, de soepelheid, maar ook het geluid dat vrijkomt bij het omslaan van de pagina’s. Het is fijn om daar als ontwerper mee aan de slag te gaan.
Minder heb ik met papier waar gekunstelde structuren en tactiliteit in zit. Bijvoorbeeld zoals een groot deel van de Gmund collectie. Dan wil papier iets zijn wat het niet is. Dat zijn de laminaatvloeren onder de papiersoorten.

Italiaanse Bloementuin 2.0, 2012. Klant: Irene Fortuyn. Papier: Splendorlux 120 grams. Bewerking: Full-colour + 1 pantone. Productie: robstolk. Leporello waarvan één vouw 10% schuin is. Hierdoor zijn op de voorkant zowel de gladde als ruwe zijde van het papier te zien.

Italiaanse Bloementuin 2.0, 2012.

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Een voorbeeld van papier dat een louter functionele rol speelt is mijn eigen huisstijl. Basis van de huisstijl is een A3 formaat papier en karton. Hiermee kan de volledige stationary worden vervaardigd. Doormiddel van gelaserde perforaties scheur je de benodigde elementen uit. Ook voor het vouwen zijn er perforaties aangebracht. De kartonnen enveloppen klik je in elkaar, de papieren lik je vast, door een in zeefdruk aan gebrachte gomlaag. De mate van stijfheid van de papiervezels waren doorslaggevend voor de papierkeuze. Ik heb tientallen laserproeven gemaakt op verschillende papiersoorten. Essentieel was dat perforaties goed konden scheuren en vouwen maar daarnaast stevig genoeg zouden zijn om niet uit elkaar te vallen. Ieder papier reageerde anders en het kwam echt op nuance aan. Uiteindelijk bleek Olin, een papier waarbij bij de fijnste perforaties strak bleven – ook als het gevouwen was –  de beste keuze.

Huisstijl Thijs Verbeek, 2011. Papier: Olin 80 grams / Olin 300 grams. Bewerking: 4 pantone, gomlaag in zeefdruk, laserstans. Productie: drukkerij Terts, Wyber Zeefdruk, ID-Laser

Huisstijl Thijs Verbeek, 2011.

Huisstijl Thijs Verbeek, 2011

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
In veel gevallen heb ik snel meerdere opties in mijn hoofd, dan kan het nog alle kanten op. Maar soms ben ik vanaf het begin al op zoek naar iets heel specifieks. Dan kan ik veel tijd kwijt zijn met zoeken.

Een voorbeeld waar ik veel opties heb overwogen is de publicatie David Chipperfield, The Embedded Nomad, in opdracht van de Sikkens Foundation. De tekst is gelardeerd met pagina’s in verschillende formaten met de afbeeldingen van de architectuur van David Chipperfield. De afbeeldingen zijn steeds in een context geplaatst van omgeving, kleur of geschiedenis. Uitgangspunten die belangrijk zijn in het werk van Chipperfield.

Voor deze publicatie heb ik gewerkt met verschillende papiersoorten met elk een uitgesproken eigenschap in tactiliteit en/of kleur. Voor het omslag, schut- en tussenbladen is Colorplan gebruikt. Eén katern van 8 pagina’s is op geel papier gedrukt in full-colour (Pop’set). Voor de rest van het binnenwerk is Tintoretto Gesso gebruikt en de full-colour beelden zijn op Splendorlux gedrukt.
De keuze om foto’s in verschillende formaten tussen de pagina’s te laten binden had consequentie voor de papierkeuze. De bindwijze kon alleen garenloos gebrocheerd zijn, daarom wilde ik geen papier zwaarder dan 100 gram gebruiken om het geheel soepel te houden. Er bleken tal van soorten die ik graag had willen gebruiken niet mogelijk omdat ze alleen op 80 grams beschikbaar waren (te licht) of anders 120 g. (te zwaar).

David Chipperfield, The embedded nomad, 2016. Klant: Sikkens Foundation. Tekst: Bernard Colenbrander, Christian Rapp, Dingeman Kuilman. Papier: Colorplan Harvest 270 grams, Colorplan Pale Grey 135 grams, Pop’Set Citrus yellow 120 grams, Tinteretto Gesso 95 grams, Splendorlux 90 grams. Bewerking: full-colour + 5 pantone, zeefdruk 1 pantone op cover. Productie: robstolk

David Chipperfield, The embedded nomad, 2016.

David Chipperfield, The embedded nomad, 2016.

David Chipperfield, The embedded nomad, 2016.

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
De boekjes van de Nederlandse Opera (jaren 90) ontworpen door Lex Reitsma vind ik erg geslaagd in de papierkeuze. Ondanks dat het soms heel uitéénlopende soorten zijn binnen één boekje komt het altijd vanzelfsprekend over.

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Meestal kom ik daarachter als ik bezig ben met een project waar ik iets heel specifieks in mijn hoofd heb, zoals bijvoorbeeld bij de publicatie van Chipperfield.
Ik zou graag willen dat het papierassortiment meer uitgediept wordt in plaats van uitgebreid. Met gewichten van 50 grams tot 500 zowel in 90 als 100 als 110 grams enz. In alle formaten en looprichtingen. Te vaak is een bepaald gramgewicht of specifieke kleur net niet in de gewenste looprichting of op het juiste formaat beschikbaar, dat is echt vervelend. Verder mis ik een krantenpapier, met ook écht een laag gramgewicht, zoals Aco Courantdruk van PaperlinX.

De Tuinkamer, 2007. Klant: Irene Fortuyn, Ziekenhuis Amstelland. Papier: Aco Courantdruk 48 grams (PaperlinX). Bewerking: 3 pantone. Tekst: Arnoud Holleman. Productie: drukkerij Terts

Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
Mijn grootste frustratie ten aanzien van papier is toch wel dat –na een lange zoektocht– het gewenste papier niet leverbaar is in de juiste looprichting of op het juiste formaat. Ik verbaas mij er echt over dat sommige papiersoorten nog steeds niet leverbaar zijn in de –naar mijn mening– meest gangbare formaten voor boeken. Daardoor kunnen de kosten hoog oplopen en krijg je onnodig veel snijverlies, wat alles behalve verantwoord is. Zo komt het vaak voor dat ik dacht een mooi papier gekozen te hebben en toch hals over kop weer iets anders moet kiezen.

Vlakland, Systeempoëzie uit de Tweede Kamer, 2015. Klant: Aterlier Yuri Veerman. Papier: Pop’Set Grey 240 grams, Sirio colour Vermiglione 80 grams, Munken Lynx 80 grams, Sirio colour Turchese 80 grams. Bewerking: 4 pantone, blindpreeg in cover. Productie: drukkerij Terts.
De structuur –die bepaald wordt door de gekleurde papiersoorten– is zeer dwingend. In deze dichtbundel van Yuri Veenman vormen de uitspraken van Geert Wilders (uit de algemene beschouwingen) letterlijk het uitgangspunt. De bundel bestaat uit 3 katernen van 32 pagina’s op 3 verschillende kleuren papier. In het middelste (witte) katern staan de gedichten. Beladen of ‘gekleurde’ woorden zijn vervangen door woorden met een inhoudelijke overeenkomst of klankverwantschap (gedrukt in grijs). In het rode en blauwe katern zijn de oorspronkelijke woorden terug te vinden.

Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonsters en/of collecties te komen?
Dat is vrij makkelijk, als het niet lukt om met een kleine papierleverancier in contact te komen kan het altijd via de drukker. Ik denk ook dat De Monsterkamer in het  scheppen van overzicht en veranderingen een belangrijke rol speelt.

Ik word vaak gek van alle mapjes, boekjes en uitklapwaaiers die als een hoop in mijn studio liggen. Een verademing vind ik het collectieboek van Arjo Wiggens, alles op A4, dat is heel overzichtelijk. Datzelfde geldt voor G.F Smith, ook een prachtige collectie.

Hoe zie je de toekomst van papier?
Een jaar geleden heb ik zowat al mijn papiercollecties weggegooid omdat de leveranciers niet meer bestonden, dat is een slecht teken. Ik denk/vrees dat assortimenten steeds meer zullen standaardiseren.

Interview dooor De Monsterkamer met Thijs Verbeek