Verschillende vakgebieden onderzoeken de kracht van papier als oplossing voor maatschappelijke uitdagingen. Die inspirerende producten komen samen in een tentoonstelling in het MuVIM museum in Valencia.

Het bericht dat je via een printadvertentie daadwerkelijk een ‘like’ in Facebook plaatst, leek mij vrij complex. Maar waarom niet, als je ook een poster als drumstel kunt gebruiken (met echt geluid), wifi-signalen kunt blokkeren met behang of binnenkort zonnecellen uit je printer kunt laten rollen om je mobiel onderweg op te laden.

Printed electronics voor een poster die uitlaatgassen meet bij bushaltes (Centre Technique de Papier)

Eind november werden tijdens de Paper Week (van CEPI) in Brussel dit soort fascinerende papierinnovaties besproken. Terecht merkte één van de sprekers op dat de uitdagingen voor de papiersector niet zozeer zijn op te lossen met nóg mooier papier, maar vooral door naar samenwerking met andere sectoren te kijken. De tuinbouw komt met verpakkingen gemaakt van tomatenplanten, architecten bouwen kartonnen constructies die concurreren met de stevigheid van steen. Het uitgangspunt is daarbij vaak een (maatschappelijk) vraagstuk willen oplossen. Bij de tuinbouw is dat het verminderen van afvalstromen, bij de architecten tijdelijke woningen bieden aan mensen in rampgebieden. En het zonnecelpapier maakt in afgelegen gebieden dure hightech infrastructuur overbodig om in energie te voorzien.

De meeste oplossingen staan nog in de kinderschoenen. Goede businessmodellen ontbreken, de echte duurzame balans is nog niet opgemaakt of soms zit Europese regelgeving nog in de weg. Toch vind ik, als buitenstaander, de bescheidenheid van de papierindustrie hierover vaak onterecht. De uitvindingen zijn stuk voor stuk inspirerend en veelbelovend. Ze bewijzen dat de toekomst van papier veel fundamenteler is dan alleen de discussie digitaal of print.

Expositie waar papierrevolutie in middeleeuwen begon
Deze fascinerende innovaties uit diverse vakgebieden breng ik samen in een expositie voor het MuVIM museum in Valencia (najaar 2015). Waarom hier? Op bezoek in de Spaanse stad Xàtiva, zo’n 50 kilometer onder Valencia, ontdekte ik dat daar de Europese geschiedenis van het papier is begonnen. Historische documenten uit 1154 beschrijven hoe Xàtiva als allereerste Europese stad de technieken uit China en het Midden-Oosten overnam én verbeterde. Een technologische revolutie waar we in design en communicatie nog altijd van profiteren. Gek genoeg deed de stad helemaal niets met dit bijzondere gegeven. Ik kon me niet voorstellen dat er géén businessmodel mogelijk was. Al snel bleek de toekomst van papier nog interessanter dan het verleden. De directeur van het MuVIM museum had meteen interesse in het verhaal van de technologische revolutie van toen richting de toekomst. Tentoonstellingen in het MuVIM gaan over de vooruitgang op sociaal, economisch en technisch gebied door de eeuwen heen.

Detail van een kartonnen bouwconstructie (TU Delft)

Jouw stempel drukken op deze Europese expositie?
De tentoonstelling vindt plaats van september t/m november 2015. Dat lijkt nog ver weg, maar het ontwerp van de tentoonstelling is al begonnen. De innovaties worden verdeeld in de thema’s Multimedia, Energy, Transport, Buildings, Food en Health. Ondernemers en kennisinstellingen uit Nederland, Engeland, Duitsland, Frankrijk, Spanje, Italië, Polen en Zweden doen al mee. Jouw werk of bedrijf kan hierin ook nog een rol spelen en gebruikmaken van dit internationale podium.

Wat zoeken we?

• Papierfabrikanten die met prachtige producten experimenteren en die in Europa willen promoten. Welke innovaties mogen er niet ontbreken?
• Ontwerpers en kunstenaars met eigen werk dat aansluit bij een van de thema’s. Om tentoon te stellen of te verwerken in de aankleding van de ruimtes.
• Tijdens de drie maanden organiseren we in Valencia verschillende activiteiten in het teken van papier, zoals schrijftrainingen, workshops en lezingen. Interesse om zelf iets te organiseren in deze context?

Er verschijnt ook een boek met interviews met designers en researchers uit heel Europa. Na Valencia is het plan de expositie door Europa te laten touren.

Door Heidy van Beurden
Voor suggesties of vragen stuur haar een mail: info@heidyvanbeurden.nl