Wat is je favoriete papier en waarom?
Ik heb geen een favoriet, het hangt van de context af. Mijn voorkeur gaat primair uit naar mat, ongestreken en milieuvriendelijk. Daarnaast hou ik enorm van vreemde afwijkende papieren, met bijzondere werkjes en structuurtjes er in, met glim, lak, kleur e.m. Een paar voorbeelden van papiertjes waar mijn hartje sneller van gaat kloppen (dit neemt vaak wel af bij kennisneming van de milieubelasting): Alle Conquerer papiertjes, Butterfly is een hele mooie serie, de gehele Chromolux Chromolux® 200 heeft een goede printability en is geschikt voor de meeste afwerkings en veredelings technieken. Het is de perfecte keuze voor hoogwaardige grafische toepassingen en daarom veel ingezet door de betere kwaliteitsmerken. serie, Emotion pure white plain, Gampi Blauw, Promail recycled en de gekleurde opties, Officio, Facta…‘Bijbel’ papier is ook heel mooi, ook een bijzonder schutblad maakt me vaak heel blij. Daarnaast zijn er nog een boel papiertjes waarvan ik de naam niet weet, zoals gemarmerd, of gewolkt papier, vaak papier dat je per vel kunt kopen bij de speciaalhandel.

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Papier speelt altijd een bijzondere rol. Het is onderdeel van je ontwerp, het is een middel een beoogde effectiviteit te behalen en het kan je ontwerp versterken of afbreken.

Voor de flyer van de Velvet Morning Disco Circle, maart 2010 was ik op zoek naar een stevig papier met een ongebruikelijk werkje erin. Met Kees (†) van Drukkerij De Maasstad zijn we gaan zoeken en bellen. Zo vonden we een restpartijtje Sensation Tradition 270 g/m2 waar de papierleverancier vanaf wilde. Juist omdat het papier afweek van het gebruikelijke in flyerland, viel het direct op tussen de bulken flyers en hebben veel mensen hem bewaard en nog steeds thuis liggen. Een object met een bedoeld vluchtig en schreeuwkarakter werd een duurzaam bewaarobject.

Voor De Vleeshal & De Kabinetten van de Vleeshal gebruikte ik heel dun, glad papier. Hierdoor wordt het vasthouden van een uitnodiging een betrokken gelegenheid. Want je wil hem niet kreukelen, je moet hem met twee handen vast houden wil je hem lezen en je zal er voorzichtig mee om moeten gaan als je het wilt bewaren. Ik ontwerp namelijk wel zo, dat je het wilt bewaren en papier is onderdeel van het beeld, niet slechts de drager.

De Vleeshal, gedrukt op Maine Gloss 115 gr

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
Zoals de antwoorden hiervoor al doen vermoeden, zeer belangrijk en ja. Niet iedere opdracht leent zich voor een uitgebreid onderzoek, kleine budgetten noodzaken een bulkdrukker. Dan is de keuze zeer beperkt. Maar dan nog denk ik er over de uitstraling na. Mat, glans? Ongestreken, gestreken. Voor een clubflyer (No Rio) werkte een mat gestreken papier heel goed, door het karakter van het ontwerp gaf het zelfs iets fancy’s, het maakte het af. Ook voor de flyers van “Listen To This” van het Muziekgebouw aan ’t IJ werkt dat goed. Maar voor publicaties als “Lievelingen” voor het Zeeuws Museum of “This Is Not An Office Subbacultcha!” zou bulkpapier en -druk afbreuk doen aan het ontwerp. Voor iedere opdracht bekijk het papier opnieuw probeer ik een nieuw papier te ontdekken en uit te proberen.

This Is Not An Office is gedrukt op Fly 05 1.2 special, wit. 150 grs.

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
Hansje van Halem. Hansje maakt heel verfijnd werk, genuanceerd gebruik van papier hoort daar bij. Naast dat zij dat kan toepassen in werk voor opdrachtgevers heeft zij met haar eigen huisgallerie een ruimte weten te creëren waar ze met de posters bijzondere papiersoorten gebruikt. Met name de laatste poster van Koen Taselaar is waanzinning!

Poster ‘Koen Taselaar’ door Hansje van Halem

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Ja, de bijzondere papieren gaan steeds meer uit het assortiment om begrijpelijke marktredenen. Ik vind de uitstapjes die je met papier kunt doen echt minimaal. Alles gaat steeds meer naar elkaar toe en vervlakt. Het wordt steeds lastiger uitspraken te doen hierin.

Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
Naast de marktwerking zoals hierboven beschreven, het ik veel moeite met het verspillende karakter. Mijn voorliefde voor bijzonder markant papier strookt dan met mijn liefde voor de natuur en mijn roep voor het behoud van bomen.

Ik ben dolgelukkig met de FSC beweging, papieren als groeipapier, recycle en bamboepapier. Mooie milieuvriendelijker papieren zoals Munken, Lynx Het ongestreken, gladde oppervlak van het Munken Lynx en de natuurwitte tint zorgen voor een exclusieve en tegelijkertijd authentieke uitstraling, met een natuurlijk papiergevoel. e.d. geven de ontwerper en klant de mogelijkheid een verantwoorde keuze te maken, waarbij er niet aan kwaliteit ingeboet te worden.

Nadenken over oplagen en de duurzaamheid van de uiting zijn daarnaast ook belangrijke bijdragen die gedaan kunnen worden. Als er dan toch papier, inkt en transport verbruikt wordt, zorg dan dat het het waard is en druk niet meer dan nodig.

Over het promotiemateriaal van papier kan ik me ook goed ergeren. Om te laten zien wat het papier kan doen worden soms de meest wanstaltige en onnodige uitgebreide ‘dingen’ gemaakt. Deze zijn lastig in opslag, vaak onaantrekkelijk en verspilling aan materiaal en kosten. De Artic collectie (Munken, Lynx e.d.) daarentegen is de meest fijne functionele monstercollectie en promotie. Zo wil ik al het monsterpapier wel in mijn archief hebben. Duidelijk, mooi en functioneel.

Zeeuws Museum: Reviva Offset Tekstkantern binnenwerk 80 g, cover 140 g, Beeldposters 100 g

Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonster en/of collecties te komen?
Ik deel een studio met Stout/Kramer die veel boeken maken. Papiercollecties worden zo maar al te graag geüpdate, aangevuld, vernieuwd, gepresenteerd. Ik bof daar mee als zelfstandig ontwerper. Ik voel dat dit lastiger is als je wat kleiner bent. Als ze je eenmaal kennen is ook papier opvragen voor dummy’s vrij eenvoudig.

Wel vind ik al die aparte collecties verwarrend, ze overlappen elkaar wel. Ik zou graag een collectie hebben of zelf aanleggen op basis van karakter en niet op basis van naam of producent. Ik moet soms 4 collecties door om het juiste papier te vinden.

Hoe zie jij de toekomst van papier?
Het fenomeen alsook de soorten papier zullen steeds exclusiever worden. Enerzijds omdat drukken steeds exclusiever wordt, vanwege de bezuinigingen in kunst en cultuur en door de digitale alternatieven. Anderzijds omdat de natuurlijke bronnen niet eindig zijn.

Verbaasd zie ik bij een nieuwe generatie ontwerpers een opmerkelijke liefde voor druk. Opgegroeid met digitale media verlangen ze naar iets wat ze kunnen vasthouden, voelen. Ik verwacht dat zij ook meer waarde hechten aan bijzondere kwaliteit van papier zoals tactiliteit, duurzaamheid, kleur, structuur. Het is namelijk en vooral een generatie die opgegroeid is met luxe en een vrij hoge esthetische standaard. De DYI is niet rauw maar geraffineerd. Ik kijk met grote nieuwsgierigheid uit naar hoe dit papier- en drukindustrie, maar ook het ontwerpveld zal beïnvloeden.

Door Nicole Martens