Papier: Neobond 100 grs. synthetisch papier weer- en waterbestendig

Wat is je favoriete papier en waarom?
Mijn papieren overhemd van 100 g/m2. Neobond ontworpen door Martin Margiela. Zoals bij alle mooie papiersoorten wordt dit bij intensief gebruik alleen maar mooier. Afgezien van mijn overhemd heb ik meerdere favoriete papiersoorten afhankelijk van de verschillende toepassingen, ik zal er een paar benoemen zonder alles direkt prijs te geven:

– Band- en schutbladpapier voor gebonden boek
Als de tactiliteit belangrijk is en ik geen laminaat wil gebruiken is mijn keuze meestal WIBALIN 500 WIBALIN® is zeer veelzijdig toe te passen in creatief design voor boekbanden, premium packaging, draagtassen en stationery producten met een kleuren range die classics combineert met moderne modetinten. van Winter & Company. Het voordeel van dit papier is dat volvlakken inkt nauwelijks breken of beschadigen op de vouwranden van het boek. WIBALIN heeft ook mooie variaties van donkerblauwe tinten.

– Omslagkarton voor paperback
Bij een omslag zonder flappen vind ik het belangrijk dat het karton vrij stevig is en niet te veel krom gaat staan als je het boek doorbladert. Mijn all-time favoriet is Keaykolour Keaykolour is een iconische range van ongestreken papier en karton speciaal ontwikkeld voor hoogwaardig drukwerk en verpakkingen. Keaykolour papier en karton heeft een opvallende stijfheid en een hoogwaardige uitstraling. van Arjo Wiggins, dit papier is heel mooi stevig zonder direkt een papieren plank te zijn en voelt mooi viltig aan. Begin dit jaar kreeg ik een nieuwe waaier met 11 aangepaste kleuren, vooral Navy Blue en Biscuit is een hele mooie combinatie. Een goed alternatief is Gmund Color System, Gmund Colors Matt is een ruim assortiment gekleurd tekst- en omslagpapier en karton met een klassiek, mat oppervlak in 48 kleuren. Gmund Colors Matt kan gecombineerd worden met andere kleuren en oppervlakken uit het Gmund Colors assortiment. deze heeft een wat ouderwets oranje ‘Color System 35’ die ik graag een keer wil gebruiken.

– Binnenwerk
Ik heb de laatste tijd nogal vaak Munken Polar Rough Munken Polar Rough heeft een ongestreken, zeer tactiele oppervlak en een friswitte tint die zorgt voor een mooie beeldweergave in combinatie met een natuurlijk papiergevoel. Dankzij de hoge opdikking kun je een lager gramgewicht gebruiken met behoud van de aangewezen dikte en stijfheid van het drukwerk. gebruikt, dit papier voelt als romandruk maar is vrij wit waardoor het ook heel goed voor full color afbeeldingen te gebruiken is mits de drukker de juiste aandacht heeft voor de instellingen en aanpassingen bij de lithografie. Door de hoge opdikking blijft het boek aantrekkelijk licht in gewicht. Een boek dat er omvangrijk uitziet maar heel licht en soepel in de hand ligt heeft vaak mijn voorkeur. Munken heeft drie verschillende tinten: Pure, Lynx en Polar, die zijn goed te combineren. Een goed alternatief is Lessebo Smooth Lessebo Design smooth 1.2 leent zich uitstekend voor de weergave van foto’s en heldere kleuren. dat net wat gladder is, als ik een periode teveel Munken heb gebruikt stap ik over naar Lessebo van IGEPA. Als ik voor een tekstboek echt romandruk wil gebruiken kies ik meestal voor Schleipen Bläulichweiss of Caxton van Proost en Brandt, dit papier heeft wel de cremekleurige tint die eigen is aan romandruk maar hij is wat minder geel en wat meer vergrijsd. Caxton is een papiersoort dat heel ver terug gaat in de tijd, in de Prikkels uitgave ‘De snelbinder’ uit 1965 die ik laatst tegenkwam werd het al toegepast, in de papierbusiness kom je dat toch niet vaak meer tegen.

– Stofomslag
Bij een stofomslag heb ik meestal de voorkeur om een vouwblad toe te passen, hierbij is het belangrijk dat het papier mooi scherp vouwt en niet gaat breken op de vouwranden. De favorieten: Gustav Wasa eenzijdig glad effen natronkraftpapier en litholux eenzijdig lithopapier, beide papiersoorten hebben een ruwe achterkant die mooier is om te bedrukken dan de gladde kant. Ik heb net een boekproject afgerond waar ik een duplexkarton (Manteca) gebruik als omslag, dit karton heeft ook een gladde witte kant en een ruwe grijze achterkant, juist deze grijze kant is mooi om te bedrukken en te gebruiken als voorkant, dit oneigenlijk gebruik van papiersoorten levert meestal de mooiste resultaten op. Ik heb ook wel eens een groot posterformaat laten vouwen tot een stofomslag, er is volgens mij maar een papiersoort dat hiervoor geschikt is: Elementa Elementa Opaque Classic is een houtvrij ongestreken dundrukpapier met een uitstekende opaciteit. Goed evenwicht tussen witheid en opaciteit, hierdoor een rustig beeld voor de lezer. 60 grs. Een mooi dun papier dat zijdezacht aanvoelt goed vouwt en ondanks 60 grs niet snel kreukt, ook niet na meermalig uitvouwen.

Linnenband: Savanna (bn) 5260

Schutblad: 120 grs Bakri Tek, Eenzijdig spiegelpapier: 100 grs Meriwrap (Moorman)

Papier: 120 grs Lithopaak (BU) speciaal aangemaakt door Rosbeek, 150 grs Kunstdruk met glans perslak

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Bij al mijn ontwerpen speelt papier een heel belangrijke rol, een boekje waar ik aan moet denken is UNTITLED_SPACE van Paul Toornend dat destijds bij Rosbeek is gedrukt. De architectonische constructies uit UNTITLED_SPACE zijn opgebouwd uit spiegelend glas en reflecteren daarbij hun omgeving. Het boekontwerp reflecteert dit concept door gebruik te maken van eenzijdig spiegelende papier en ‘blue-back paper’, dit is een speciale papiersoort dat gebruikt wordt bij abriposters in lichtbakken. Het papier heeft een blauwe achterkant dat tijdens het productieproces van het papier is aangebracht, hierdoor heeft het een soort pareleffect wat lijkt op een raam met regendruppels. Dit papier is een lithopaak papier dat eenzijdig gestreken is, op de ongestreken kant zit normaal de blauwe drukgang. Het nadeel van dit papier is dat het blauw nogal veel vlekken en strepen heeft en daardoor wat onrustig oogt op het paginaformaat, ik wilde ook graag deze blauwe drukgang op de gestreken kant hebben omdat dit de leesbaarheid verbeterde. Cor Rosbeek heeft toen voorgesteld om het papier zelf in deze techniek te bedrukken wat wonderwel lukte, hierdoor ontstond een unieke zelf gefabriceerde papiersoort. Ik krijg nog wel eens de vraag welk papier dit is.

Omslagkarton: 300 grs Keaykolour Navy Blue, PMS 877 (2x) en wit foliediepdruk

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
De papierkeuze in essentieel! Ik heb een collectie van papiersoorten die ik bewust hanteerbaar probeer te houden. Deze collectie staat in een smalle maar speciaal op maat gemaakte Dieter Rams kast van de vloer tot het plafond. Deze collectie mag niet groter worden dan de ruimte in deze kast, zo blijft het overzichtelijk. Minstens twee keer per jaar ga ik door de gehele collectie heen en probeer een selectie van papiersoorten te maken die mij op dat moment aanspreken, zo probeer ik niet te vervallen in steeds dezelfde keuzes. Vaak vindt ik daarom ook eerst het papier en zoek ik daar dan een geschikte productie voor uit. Zo heb ik zo juist een gedichtenbundel voor Rozalie Hirs ontworpen met Keaykolour Navy Blue als omslagkarton, een heel diep donkerblauw dat lijkt op Japans blauw dat Rei Kawakubo gebruikt in haar modecollecties. Deze kleur is dieper dan zwart, het refereert aan een donkere eindeloze hemel in aansluiting met de afdeling gedichten ‘bij toeval en de sterren’ uit de bundel.

Papier: Werkdruk, houthoudend romandruk en Ribkarton

Papier: Werkdruk, houthoudend romandruk en Ribkarton

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
De catalogus klankteksten – konkrete poëzie – visuele teksten die ontworpen is in 1971 door Wim Crouwel en Jolijn van de Wouw voor het Stedelijk Museum. Deze catalogus is geheel op een heel licht grams houthoudend romandruk gedrukt met volvlakken blauw wat een prachtig levendig resultaat geeft op het door de tijd vergeelde papier. Een catalogus dat met de jaren alleen maar mooier wordt, doordat het papier levendig blijft. Een andere uitgave uit die zelfde tijd is de serie Arts in Society ontworpen door Sheila Levrant de Bretteville voor de California Institute of the Arts. Hierbij is het omslag op ribkarton gedrukt, een keuze die je niet snel zal maken, maar bij deze uitgave is het perfect uitgevoerd. Het binnenwerk is o.a. op heel dun transparant papier gedrukt waardoor er een enorme gelaagdheid in het boek ontstaat. Een uitgave met extreme papierkeuzes die – net als de catalogus van het Stedelijk – door de tijd steeds sterker lijkt te worden. Het kan ook goed werken als papier op een meer subtiele manier toegepast is, zo kwam ik ooit de gedichtenbundel Lunchpauzegedichten van Jan Arends tegen bij boekhandel De Slegte, ontworpen door Frits Stoepman. Pas na een paar keer lezen kwam ik er achter dat elk van de vijf katernen uit een ander papiersoort bestond. Na de derde druk heeft de uitgever dit niet meer doorgevoerd, waarschijnlijk omdat men dacht dat dit toch niet opviel … Maar na de ontdekking is het een wereld van verschil.

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Houthoudend opdikkend romandruk, dat vroeger ook wel Werkdruk genoemd werd. Omdat dit papier houthoudend is verkleurd het heel erg snel, dat gegeven wil ik graag een keer toepassen in een boek, maar ik kan het nergens meer vinden. Tegenwoordig zitten er veel witmakers in het papier waardoor de soorten een beetje op elkaar gaan lijken. Het gegeven dat het papier door de tijd verkleurt heeft voor mij juist een extra charme.

Papier: bijbeldruk

Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
De grootste frustratie is dat speciale papierkeuzes soms een langere levertijd nodig hebben. Opdrachtgevers geven vaak op het laatste moment een akkoord op de opdracht waardoor de papierkeuze beperkt wordt. Ik probeer daar meestal wel rekening mee te houden door een soort te kiezen die snel geleverd kan worden. Het formaat in combinatie de looprichting van het papier kan ook soms veel frustratie opleveren, dit is daarom het eerste wat ik onderzoek bij de keuze van het papier.

Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonster en/of collecties te komen?
Het is niet moeilijk om aan informatie te komen, nee hoor, papierleveranciers zijn over het algemeen heel goed bereikbaar en goed ingesteld op de vragen van ontwerpers. Meestal kan ik een papiersoort het best beoordelen als het op een mooie manier is toegepast in een productie. Ik oriënteer mij vooral op de producties die ik in boekhandels tegenkom, ik hoop dan dat in het colofon de papiersoort benoemd wordt, anders mail ik de drukkerij of de ontwerper. IGEPA papier stuurt tegenwoordig uithouders van gedrukte katernen op als voorbeeld, daar heb ik veel meer aan dan de vaak onooglijke collectieboekjes.

Hoe zie je de toekomst van papier?
Hierbij moet ik denken aan de uitdrukking ‘papier is geduldig’. Alles wat digitaal is verdwijnt, maar papier heeft een langere houdbaarheidsdatum, daar moeten we het van hebben.

Door Michaël Snitker