Marmeren is een schildertechniek waarmee kleurig papier gemaakt kan worden, door er patronen van aardeverf op aan te brengen. Gemarmerd papier werd vaak gebruikt voor de omslagen van boeken, met name de binnenkanten van de harde kaft, maar soms ook de buitenkant. Elk gemarmerd papier heeft een ander patroon.

Het marmeren wordt gedaan in een ondiepe bak met gomwater. Het gomwater is zacht of gedestilleerd water met een grond. Deze grond kan zijn kitre, traganth, carragheen (iers mos) (10 liter met 100 gram) of methylcellulose. Voor hobbyisten kan behangerslijm uit een pakje ook voldoende zijn. Het grond wordt in warm (70 graden) opgelost in water (met blender of staafmixer) en een aantal uren beschut weggezet om geheel op te lossen in water. Het gomwater moet uiteindelijk geheel glad zijn, zonder luchtbellen en op kamertemperatuur voor gebruik.

Als verf kan flink verdunde olieverf gebruikt worden, maar ook gouache (plakkaatverf) welk is verdund met water. Met ossengal kan de verf, die is aangemaakt met gouache, zich spreiden op het gomwater. De verf blijft drijven en zal zich niet mengen met de andere kleuren op het water.

Het moeilijkste van het papier marmeren (Ebru) blijft dat er steeds gezorgd moet worden, dat het gomwater niet te dik of te dun is. Bij te dik gomwater zal de verf niet of minder goed spreiden en bij te dun zal de verf te snel verspreiden waardoor patronen maken niet mogelijk is. Daarnaast moet de verf ook steeds weer in balans (met water, verf/pigmenten, ossengal) worden gebracht om de juiste spreidingsgrootte te verkrijgen. Altijd de verf eerst roeren voor gebruik, omdat de drie onderdelen na een kleine rusttijd al gemakkelijk van elkaar kan scheiden.

Als het patroon op het water voldoende aantrekkelijk is, wordt het papier diagonaal op het gomwater gelegd. Het papier kan het beste zuurvrij, max 90gram/m2, en eventueel behandeld zijn met aluin voor een betere en blijvende opname van het patroon. Rijstpapier of handgeschept papier is niet aan te raden. Luchtbellen onder het papier kan voorkomen worden als het papier rustig en gelijkmatig op het gomwateroppervlak wordt neergelegd. Het papier kan verwijderd worden door 2 punten op te pakken en over de rand van de bak heel zacht te laten glijden (meeste gomwater wordt dan verwijderd) of op te pakken en het papier rustig af te spoelen met water. Voorkomen moet worden dat er teveel gomwater op het papier achterblijft, omdat dit de patroon weer kan veranderen.

Het papier moet vervolgens minimaal 24 uur worden gedroogd (opgehangen of neergelegd) en daarna onder een drukpers worden gelegd om het papier glad te maken. Eventueel is het mogelijk om voor een 2e keer te marmeren.

Bij een volgende marmer moet eerst het gomwater weer schoongemaakt worden met krantenpapier. Hiermee worden de resten van de eerdere marmer verwijderd.

Het gomwater op basis van carragheen/kitre is ongeveer 4 a 5 dagen houdbaar, maar wel als het gomwater gekoeld wordt bewaard.

Geschiedenis
De kunst van het marmeren ontstond ongeveer 2000 jaar geleden in China.^[1] Het werd populair in de 12e eeuw in Japan, waar het suminagashi (“drijvende inkt”) werd genoemd. In de 16e eeuw werd in de Perzische en Indiase kunst abri (zonloos papier) en Turkije een soortgelijke kunst ontwikkeld, die ebru werd genoemd. Hiervoor wordt een andere techniek gebruikt, maar het resultaat lijkt sterk op het huidige marmeren.

In het Europa van de 17e en 18e eeuw was het zeer exclusief en chic als men Turkse goederen bezat, en zo werd o.a. het gemarmerd papier in Europa als Turkenpapier populair. Oorspronkelijk was het een geheime techniek. Gemarmerd papier wordt nog steeds in grote hoeveelheden in Venetië gemaakt. Het wordt gebruikt door zowel professionele als hobbymatige boekbinders.

Bron: bibliodyssey en wikipedia