Als er één hedendaagse kunstenaar een herkenbare stijl heeft, dan is het wel Karen Sargsyan. Bijzonder, want kenmerk van de huidige beeldende kunst is juist haar enorme pluriformiteit. Een bronzen reuzenkabouter met buttplug, een vloer belegd met een dikke laag pindakaas of een pistooltje van mensenhuid: alles is mogelijk, van gigagroot tot superklein, en geen materiaal blijft onbenut. Toch pik je Sargsyans werk overal meteen tussenuit. Zijn handelsmerk: grote theatrale installaties, bevolkt door sprookjesachtige figuren in bizarre kostuums, die – en dat is uniek – volledig zijn gemaakt van papier.

'History of a sect, don't go inside, don't touch', detail installatie, 2007

Sargsyan (1973) groeide op in Armenië. Vanwege de daar heersende politieke spanningen en slechte leefomstandigheden zocht hij in 1998 zijn heil in Nederland. In zijn geboorteland had hij, voordat hij als sportleraar aan de slag ging, een paar weken op een kunstacademie gezeten en in het asielzoekerscentrum pakte hij het tekenen en schilderen weer op. Om in 2006, zonder echte vooropleiding dus, toegelaten te worden op de prestigieuze Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Sindsdien maakt hij een stormachtige carrière door.

'The Animator', 2010

In 2007 wint Sargsyan meteen de Thieme Award, voor de beste presentatie tijdens de jaarlijkse open ateliers op de Rijksakademie. In het midden van zijn studio had hij een rond podiumpje gebouwd, met daarop en omheen allerlei papieren poppen, kleine, maar ook levensgrote. Aan de wanden hingen papieren objecten en ook de vloer lag ermee bezaaid. Alles heel behendig geknipt, gevouwen en geplakt, en met acryl beschilderd in zachte pasteltinten: een compleet papieren universum, vriendelijk en van een onbevangenheid die je niet vaak tegenkomt in de kunst.

Toch zijn Sargsyans werken geen kinderspel. Het zijn een soort hedendaagse tableaux vivants, ze tonen gemaskerde figuren in sierlijke poses, als dansers bevroren in hun bewegingen, gekleed in carnavaleske harnassen van verschillende lagen rafelig papier. Ze houden vaak een veer, lans of zweep in de aanslag. De figuren lijken afkomstig uit een ander, vroeger tijdsgewricht, en de kunstenaar laat ze hiermee worstelen. Sargsyan is gefascineerd door de manier waarop de mens sociaal en cultureel wordt gevormd. Doorslaggevend zijn volgens hem de tijdgeest en de plaats waar iemand verblijft: het leven ontwikkelt zich langs een politiek gedachtegoed of een religie, rationaliteit en verbeelding gaan hierbij hand in hand.

'History of a sect, don't go inside, don't touch', detail installatie, 2007

Een hedendaagse thematiek, die goed past binnen de neo-romantische tendensen in de hedendaagse kunst. Maar Sargsyans werk sluit hier ook op aan vanwege zijn aandacht voor ambacht en handwerk – typisch romantische begrippen, die weer helemaal ‘in’ zijn. Hierover gaat het ook in de groepstentoonstelling ‘Material World’, die tot en met 28 augustus is te zien in het Groninger Museum. Sargsyan toont hier zijn nieuwste installatie, geïnspireerd door de even briljante als excentrieke Russische wetenschapper Grigori Perelman. Deze vond een paar jaar geleden bewijs voor het Poincaré-vermoeden, één van de moeilijkste wiskundige vraagstukken, maar wees de prijs hiervoor (een miljoen euro) resoluut af.

Met een omvang van ruim driehonderd vierkante meter is dit Sargsyans grootste en meest spectaculaire installatie tot nog toe. Het doet je afvragen hoe zijn werk stand houdt, letterlijk. Papier is een uiterst kwetsbaar materiaal, vinden er op den duur geen verkleuringen plaats, stort de boel na verloop van tijd niet in elkaar? Om dit te voorkomen werkt Sargsyan naar eigen zeggen alleen met het beste materiaal: boekbinderslijm en zuurvrij papier van het stevigste soort, van merken als Steinbach of Japon, afkomstig uit de Schut Papierfabriek in Heelsum. Maar Sargsyan bestelt ook bij een leverancier op Malta. De vellen kosten soms wel vier euro per stuk. Per installatie gebruikt hij er duizenden. Zijn werk is dus niet alleen heel herkenbaar, maar ook, en dat zou je op het eerste gezicht misschien niet denken, uiterst kostbaar.

Karen Sargsyan wordt vertegenwoordigd door Galerie Juliètte Jongma.

'History of a sect, don't go inside, don't touch' (detail), 2007