Wat is je favoriete papier en waarom?
Ik heb een favoriete papiersoort. Gardapat Kiara 1.3, 115 g/m2. Sinds enige tijd wordt deze soort ook wel Hello Fat Matt genoemd maar dat vind ik een verschrikkelijke naam die ik liever niet gebruik.

Ik kan lang uitwijden over waarom ik Gardapat Kiara zo mooi vind. Over de kleur. Over de tactiliteit. Maar laat ik me beperken tot misschien wel de belangrijkste reden waarom ik vaak Gardapat Kiara kies. Donkere vlakken of beelden komen mooi uit op deze soort. Bij matte soorten zie je vaak dat bij deze donkere partijen de textuur van het papier heel nadrukkelijk zichtbaar wordt. Als een soort sinaasappelhuid. Bij silk papiersoorten gaan de donkere partijen vaak te veel glanzen en bij ongestreken soorten worden de donkere partijen niet krachtig genoeg. Bij het Kiara wordt het zwart ongelofelijk mooi diep zwart.

De 115 g/m2 heeft een mooie opaciteit. Ik houd ervan als je bij een boek iets van de andere (kant van de) pagina(‘s) door het papier heen ziet schemeren. De transparantie maakt het systeem achter een boek voelbaar.

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Bij mijn atlasontwerpen maak ik vaak gebruik van metallic en fluor inkten. Ik doe dat om bepaalde informatie in de kaarten te benadrukken en een hierarchie in de informatie te brengen. Het zijn lastige inktsoorten omdat het al snel te veel wordt en een beetje ordinair. Zeker als het papier te glad is. Maar op ongestreken soorten gaat veel helderheid van de kleuren verloren en kun je niet fijn genoeg drukken. Ik ontwerp de kaarten in de atlassen tot op de rasterpunt en dan wil je dat ieder detail goed uitkomt. Voor de atlassen maken we altijd een persproef waarbij ook meerdere papiersoorten getest worden. Ik kies daarvoor meestal gladde ongestreken, en opdikkende soorten.

Bij de Metropolitan World Atlas (Uitgeverij 010, 2005) is er uiteindelijk Eurobulk uitgekomen. Voor dat boek wilde ik heel helder en wit papier hebben. Dit boek is in vijf inkten gedrukt, een zwart, een pms groen, een aangetint glansvernis, een metallic blauw en een fluor oranje. De beste balans tussen de kleuren én het contrast tussen de matheid van het papier en de glans van het vernis, de fluor inkt en de metallic inkt, zat bij het Eurobulk.

Metropolitan World Atlas, Arjen van Susteren, Uitgeverij 010, 2005. Ontwerp boek en kaarten: Studio Joost Grootens / Joost Grootens. Drukwerk: Lecturis. ISBN 978-90-6450-548-5

Metropolitan World Atlas, Arjen van Susteren, Uitgeverij 010, 2005

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
De keuze is heel belangrijk. Als ik weet wat ik wil kan ik vrij precies omschrijven wat de eigenschappen van de papiersoort moeten zijn. Kleur, opaciteit, tactiliteit, dikte, enz. En dan blijven er een paar soorten over.

Ik ben een vrij analytische, conceptueel ontwerper in de zin dat ik eerst een idee over een project ontwikkel. Als dat idee er eenmaal is, komt de materialisering (en de keuze voor een bepaalde typografie, beeldbehandeling, kleurgebruik, enz.) als bijna logische uitkomst daar uit voort. Als het idee duidelijk is hoeft het uitzoeken van het papier ook niet veel tijd te kosten.

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
De Maaskant monografie die ontworpen is door Simon Davies maakt gebruik van een hele glanzende soort. Een niet voor de hand liggende keuze voor een boek met veel tekst in een tijd dat het papier niet ongestreken en tactiel genoeg leek te kunnen zijn. Maar helemaal kloppend als je de publicaties uit de tijd van Maaskant kent die veelal gedrukt waren op mooi houthoudend glanzend papier. En ook helemaal in overeenstemming met de James Bond-achtige architectuur van Maaskant.

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Ik zie regelmatig papiersoorten in oudere boeken die nu niet meer te krijgen zijn. Zoals de hierboven beschreven houthoudende silk en glans papier uit tijdschriften uit de jaren vijftig en zestig. Ik ben ook continu op zoek naar meer mooie door en door gekleurde soorten natuurkarton en bandpapier.

Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
Eigenlijk maak je tegenwoordig bij iedere boekproductie wel mee dat er gedoe is met het papier. Ook met de meer gangbare soorten. Of er zijn maar 10.000 vel 72 x 102 LL op voorraad en je hebt minimaal het dubbele nodig. Of de kleur die je op het oog hebt wordt pas weer over een paar maanden gemaakt. Zeer frustrerend.

Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonster en/of collecties te komen?
Makkelijk.

Hoe zie je de toekomst van papier?
Een beetje somber. Ik denk dat er door economische ontwikkelingen minder papiergroothandels zullen overblijven. Deze zullen noodgedwongen internationaler opereren en dat betekent meer middle of the road. Daarnaast zullen nieuwe technieken (digitale print naast offset) zorgen voor andere eisen aan papier waardoor de extremere soorten zullen komen te vervallen. Ik verwacht daardoor een kleiner aanbod papiersoorten en minder keuze dan een paar jaar geleden.

I swear I use no art at all, Joost Grootens, Uitgeverij 010, 2010
Ontwerp: Studio Joost Grootens / Joost Grootens met Tine van Wel, Jim Biekmann, Manuel Di Tolve, Christiaan Drost, Adam Farlie, Barbara Hoffmann, Margriet Hogenbirk, Arthur Roeloffzen, Darja Spanily, Manuel Wesely. Drukwerk: Lecturis. ISBN 978-90-6450-719-9

I swear I use no art at all, Joost Grootens, Uitgeverij 010, 2010

Door Joost Grootens