Wat is je favoriete papier en waarom?
Ik hou van papier dat lawaai maakt. Stevig bord dat je bijna niet kunt buigen dat je echt kunt laten knallen als je er met je nagel tegenaan tikt. Van Proost en Brandt heb ik een keer zo’n papiertje gebruikt dat aan de ene kant kraft was en aan de andere kant wit, ik ben de naam vergeten, helaas. Dat vind ik ook leuk, als een papier twee verschillende kanten heeft. Als je dan een flyer of een visitekaart of iets dergelijks maakt, heeft ie altijd een voor en een achterkant. Twee kanten met twee verschillende functies die je ook kunt voelen. Ik heb heel lang een A-3 briefpapier gehad op slagerijpapier, vetvrij. Dan stuurde ik een rekening en deed ik er nog allemaal kleine dingetjes bij en vouwde ik het op als een pakje ham. Een boekhouder van een vaste klant vond dat dat niet kon en belde me boos op, haha!

Ik kan het zo snel niet vinden, ik heb hierbij wel een fotootje van een briefpapier dat ik heb gemaakt voor een bevriende decor-ontwerper. Opzet heeft staldeur-vouw, en ik heb voor de binnenzijde een inDesign opzetje gemaakt met speciale lettertypen, voor verschillende doeleinden zoals offertes, facturen, gewone correspondentie. Beide zijden zijn bedrukt in een koperen PMS en fluorescerend oranje. De buitenkant is gladder dan de binnenkant en daardoor meer metallic. Hij wilde graag met zijn beide zoons op de foto, dat vind ik erg grappig (vooral omdat de jongste net op zijn hoofd was gestuiterd en nu met een verband om zijn hoofd op de foto staat, haha!)

Een ander voorbeeld van papier met twee kanten is de Nowhere-flyer. Nowhere is een jongeren-centrum is Amsterdam-Oost en op deze flyers moest veel informatie. De belangrijkste info staat nu op de glimmende kant.

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Ik maak af en toe een puzzeltje in de krant, en tijdens het nadenken maak ik dan droedels in de rand. Lekker met balpen op dat zachte krantenpapier. Nu maak ik soortgelijke droedels voor een paar tijdschriften.
Maar dat is misschien niet echt ontwerpen, da’s meer tekenen. Hieronder een paar fotootjes van een huisstijl voor een boekhouder die Max heet. We hadden voor de grap een keer een visitekaartje voor ‘m gemaakt met “TaxMax” erop, in afgeragde Posada houtprint-stijl met theevlekken etc. Hij vroeg me toen een hele huisstijl op die manier te maken en daarvoor gebruikte ik Conqueror. Door de structuur heb je een beetje het gevoel dat je door de inkt heenkijkt.

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
De laatste jaren steeds onbelangrijker. Ik zou het nog wel willen, maar vaak maak ik dingen waarvan de uitvoering al vaststaat. Dat komt meestal doordat drukwerk steeds meer standaarddrukwerk is. De tofste dingen komen tegenwoordig uit China. De meeste drukkerijen in Nederland hebben het bijltje er al bij neer moeten gooien en ik denk dat daardoor veel kennis is verdwenen. Bij drukkers, bij ontwerpers, maar ook bij het publiek.

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
Ik vind Borinka altijd heel slim met papier omgaan. Ze heeft net de vormgeving en beeldredactie gedaan van Typex’ geweldige stripboek over Rembrandt, dat is verschenen bij de opening van het Rijksmuseum. Ik heb de stripletter gemaakt n.a.v. Typex’ handschrift. Het was de bedoeling dat het een ouwe vergeelde uitstraling zou krijgen en de uitgever stelde voor om een zuigend gelig papier te gebruiken, maar in plaats daarvan koos Borinka voor een strak wit papier dat superlekker drukt, en heeft daar juist weer een papierstructuur op gezet. Die structuur zit alleen rond de strip, en achter de kaders zit weer Typex eigen papier. Zo kun je stiekem meer wit uit de tekeningen omhoog laten komen, zoals een schilderij pas gaat leven als de schilder de glimmertjes in de ogen schildert met wit. Dat is iets dat je niet direct ziet, maar wel voelt.

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Ik vind veel papier erg “gezocht”, papier met stukjes dollarbiljet of wietblaadjes en allerlei truttigheid. Een beetje een omgekeerd antwoord, want nu vertel ik wat ik wel kan missen, haha!
Ik zocht laatst een mooi “wolkig” papier, beetje handgeschept gevoel. Ik had op dat gebied wel iets meer willen kunnen vinden. Of lekkere grove papiersoorten. Zoiets als stevig brood van een ambachtelijke bakker, waar je je tanden voor moet gebruiken! (En dan niet een neppe donkergeverfd brood van de supermarkt met een marketingnaam met “oer” of “boeren” of “land” erin!).

Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
Dat het aanbod lijkt te verschralen, maar misschien ligt dat ook wel aan mij. Ik doe zelf ook steeds minder drukwerk, dus krijg ook minder papier onder ogen. Soms wil ik na tien jaar weer eens een papiertje gebruiken dat ik al eerder gebruikte, en dan bestaat het niet meer.

Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonster en/of collecties te komen?
Ik doe vrij veel dingen in kleine oplagen. Ik schaam me er af en toe voor om daarvoor een monster te moeten aanvragen! En dan weet je nog niet of er wel in kleine hoeveelheden geleverd kan worden. Daarom vraag ik vaak aan de drukker wat ie nog heeft liggen. Zij hebben trouwens ook veel meer collecties staan dan ik – en sommige drukkers hebben er ook meer verstand van, dus neus ik er graag ter plekke doorheen.

Hoe zie je de toekomst van papier?
Positief. Ik denk eigenlijk dat de bodem van de crisis op het gebied van het fraaie drukwerk wel bereikt is. Ik hoop dat mensen nu boeken gaan maken omdat het boeken zijn. Een bewuste keuze voor het medium vanwege alle voordelen die het biedt ten op zichte van andere media. En die moeten dan wel ten volle benut worden, dus ik denk dat mensen meer tijd in het ontwerp en de papierkeuze etc. gaan steken.
Alle folders die ik wekelijks ongelezen naar de papierbak moet tillen, mogen van mij wel verdwijnen. Om ongevraagd drukwerk heb ik niet gevraagd. (En bankbiljetten moeten blijven!)

door Jeroen Klaver, Shamrock