Op 2 juli was Kirsten Algera te gast tijdens de inloop in De Monsterkamer. Hieronder – tussen de foto’s door – een verslag van de lezing. Fotografie: Justina Nekrašaitė.

Het is de warmste 2 juli in Nederland ooit en Kirsten Algera, designhistorica en -critica uit Amsterdam, begint haar verhaal met Alfred Hitchcock. Kirsten doet promotieonderzoek aan de Universiteit van Amsterdam naar de relatie tussen grafisch ontwerp en subculturen. In het verleden zette ze diverse (grafische) projecten op in Nederland en in het buitenland. Ze zou komen spreken over de implicaties van het maken van drukwerk in een tijd waarin vrijwel alles digitaal is, maar vanwege de tropische temperatuur beperkt ze zich tot MacGuffin, een platform en tweejaarlijks tijdschrift over het gebruik van alledaagse voorwerpen, dat ze samen met landschapsarchitect Ernst van der Hoeven is begonnen. Het eerste nummer presenteerden ze afgelopen mei op de Salone del Mobile in Milaan.

Terwijl ze beelden laat zien van de beroemde ‘vliegtuigscène’ uit Hitschcocks North by Northwest (1959), waarin de hoofdrolspeler te midden van graanvelden belaagd wordt door een bewapend sproeivliegtuigje, laat Kirsten de master of suspense via YouTube in zijn eigen woorden vertellen wat een MacGuffin is. Hitchcock wordt gezien als degene die de term introduceerde en het gebruik ervan in films bekend heeft gemaakt. Hitchcock zegt het natuurlijk veel eloquenter, maar in het kort is een MacGuffin een element in een verhaal van een film waar iedereen in de film achteraan zit, maar dat eigenlijk van alles kan zijn en geen andere functie heeft dan het voortdrijven van het verhaal. In North by Northwest is dit een microfilm met geheime informatie die naar het buitenland gesmokkeld dreigt te worden.

“De term MacGuffin vertaalt perfect wat we willen met dit tijdschrift,” zegt Kirsten, “een blad over de verhalen die aan objecten kleven, en hoe die verhalen in gang worden gezet. In South by Southwest zie je hoe het alledaagse, het heel gewone, een enorme spanning weet op te roepen. Die bijzonderheid van alledaagse dingen willen we laten zien in het tijdschrift.” En met ‘we’ bedoelt ze zichzelf en Ernst, samen met grafisch ontwerper Sandra Kassenaar.

Ernst is behalve landschapsarchitect ook curator en kunstenaar. Met zijn ‘Studio for urban landscape’ bevraagt hij wat architectuur kan zijn. Als designhistorica doet Kirsten onderzoek, ze schrijft en geeft lezingen over design, maar ze maakt ook radio. Zo maakte ze in 2011 voor de VPRO-radio een documentaire over Vinyl Magazine (1981-1988), dat in de jaren tachtig een belangrijk platform was voor Nederlandse subcultuur. Samen met Ernst maakte ze eerder het bij nummer 10 gestopte tijdschrift Club Donny, met als ondertitel: Strictly unedited journal on the personal experience of nature in the urban environment. “De opzet was eenvoudig”, vertelt Kirsten, “Club Donny bestaat uit spreads met foto’s van de natuur in de stad, gecombineerd met persoonlijke verhalen hierover.”

“Zoals bij Club Donny de verhalen minstens zo belangrijk waren als de afgebeelde natuur, draait het bij MacGuffin ook om de verhalen die om het gebruik van alledaagse objecten cirkelen,” legt Kirsten uit. “We willen design & craft op een andere manier benaderen, gaan op zoek naar andere verhalen en willen daarbij ook andere mensen aan het woord laten. Die typische iconisering van ontwerpers en design [ze laat een foto zien van Marcel Wanders op een porseleinen paard], hoe innovatief zij soms ook kunnen zijn, laten we links liggen.”

Het is er de juiste tijd voor, aldus Kirsten. Zo vertelt ze dat de beroemde Japanse winkelketen Muji, gespecialiseerd in sobere, maar stijlvolle huishoudelijke en kantoorartikelen, na een soort soul searching een Found Muji is begonnen. Muji ging zich afvragen waarom ze toch telkens nieuwe producten ontwikkelden, terwijl er al zo veel geproduceerd wordt. Voor Found Muji worden in Japan en China kleine fabriekjes en handwerkplaatsen afgestruind. In de Found Muji-winkel verkopen ze enkel producten die er al waren, onder de vlag van Muji. “Heel inspirerend,” aldus Kirsten. “Wij dachten: als de retail hier al over na gaat denken, dan is het iets dat op brede schaal leeft.”

Een andere stimulans, vertelt Kirsten, was het manifest Beyond the New: a search for ideals in design dat vormgever Hella Jongerius en designcritica Louise Schouwenberg begin dit jaar presenteerden. Daarin pleitten zij voor meer bewustzijn van de ‘afterlife’ van producten, bij zowel gebruikers als ontwerpers. Design zou niet alleen moeten gaan over functionaliteit en vorm, maar ook over het belang van onderhoud en reparatie. Vormgevers zouden zich bewuster moeten zijn dat ze onderdeel uitmaken van een circulaire economie, aldus Jongerius en Schouwenberg.

Vanuit het idee om iets te doen met deze verschuivende rol van de ontwerper – minder gericht op nieuwe producten en innovatie, meer op relaties en de ‘afterlife’ van objecten – én omdat een tijdschrift maken ‘nu eenmaal het leukste is wat er bestaat’, ontstond MacGuffin. Het eerste nummer is 224 pagina’s dik en gedrukt bij NPN Drukkers in Breda. Om zich te laten adviseren over papier, bezocht het MacGuffin-team eerder dit jaar De Monsterkamer. Uiteindelijk werd gekozen voor Fedrigoni’s Arcoprint Milk en Igepa’s Magno Star.

Het thema van de eerste MacGuffin is ‘het bed’, typisch zo’n object waar op designbeurzen iedereen aan voorbij loopt, aldus Kirsten, maar waar op verschillende niveaus heel veel over valt te vertellen, zo bleek uit vooronderzoek. Het blad is opgedeeld in drie segmenten, een eerste deel (The Life of Things) met tamelijk filosofische teksten, een tweede deel (Pillow Talk) met meer persoonlijke verhalen en deel drie (The Bed), waarin het bed als concreet object op verschillende manieren wordt belicht. Aan bod komen onder meer het succes van Japanse naam- en merkloze designproducten, en het op bizarre wijze gecostumizede Ikea-bed van een IJslandse kunstenaar (die er zijn levensverhaal in graveerde). Ook laat een biologieprofessor zijn licht schijnen over allerlei verschillende manieren van nestbouwen door vogels.

De eerste MacGuffin werd in de internationale pers omschreven als een ‘onweerstaanbaar magazine over design en crafts met zorgvuldig onderzoek en een bijzondere verbeelding’. Het nummer is inmiddels uitverkocht, al hebben sommige boekhandels er mogelijk nog een paar op voorraad. Nummer twee heeft als thema ‘het raam’ en wordt einde van het jaar verwacht.

Het activiteitenprogramma van De Monsterkamer in 2015 wordt ondersteund door Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.