Sinds 2011 interviewt De Monsterkamer ontwerpers over papier. Wat is hun favoriete papier, wat zijn hun inspiratiebronnen en hoe zien zij de toekomst van papier? De vragen zijn steeds dezelfde, de antwoorden verrassen.

Wat is je favoriete papier en waarom?
Om te beginnen wil ik even kwijt dat deze naïeve vragen bij de creatieve vakken van het vwo horen. Maar, mijn favoriete papier is toiletpapier.

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Dat was de succesvolle reeks affiches die we gemaakt hebben voor Artifort. Het papier had hier niet alleen de functie van affiche, maar was eerder een kunstobject. Dit kwam doordat het gestanst was. Het papier moest wel van hoge kwaliteit zijn omdat het anders niet stevig genoeg was.
Daarnaast heb ik vooral ook veel papier gebruikt voor het maken van papier-maché objecten. Die gebruikten we dan voor de Staged Photography affiches. Helaas was het papier van De Telegraaf – een krant die na de oorlog een paar jaar verboden was te verschijnen omdat ze heel dun met de Duitsers waren – het meest geschikt om papier-maché van te maken.

Affiche uit de affichereeks voor Artifort. Ontwerp Studio Dumbar.

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
Ja, om een voorbeeld te noemen, het was vooral belangrijk bij het eerste spoorboekje. De drukker, van Boekhoven Bosch, die alle affiches voor de Duitsers in de oorlog had gedrukt, heeft toen tegen mijn advies in, veel te dik papier gebruikt. Dat was in de tijd dat de ontwerper nog onbelangrijk was. Omdat de NS alles door deze drukkerij liet drukken, werd er ook niet verder naar papierleveranciers gekeken. Terwijl het spoorboekje na de bijbel in die tijd het meest verkochte boek in Nederland was. Ik heb ze gewaarschuwd dat het veel te dik zou worden. En dat bleek inderdaad het geval. De boekjes pasten niet door het doorgeefluik bij de loketten van de NS. Er zijn toen zelfs Kamervragen over gesteld. Dus kwamen ze weer met hangende pootjes bij ons terug.
Omdat het boekje vaak gebruikt zou gaan worden wilde ik een iets steviger papier dan bijbelpapier, maar wel zo dun mogelijk. Uiteindelijk vond ik een papiersoort bij een Fins bedrijf. Dat vond de drukker natuurlijk veel te ver weg dus kwamen ze met de smoes: ‘dat kan niet omdat ’s winters de Oostzee bevriest en dan hebben we geen papier op voorraad’. Maar, ik had net gelezen dat de Russen een gigantische ijsbreker hadden ontwikkeld die de Finnen vervolgens weer konden gebruiken. Dit was overigens in 1969, maar zover gaat de papierkeuze dus.

Spoorboekje voor de NS (1971-1972). Ontwerp Gert Dumbar.

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de manier waarop papier is gebruikt je aanspreekt?
Dat zijn alle Japanners die origami maken.

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier? 
En wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
Deze vraag wil ik graag koppelen. Het gaat namelijk over de Albert Heijns en Jumbo’s, de grootste leveranciers van vervuilende plastic verpakkingen. Zelfs de komkommers zijn stuk voor stuk verpakt in plastic. Schande! Ik wacht op het moment waarop iedere paperclip bij de Albert Heijn per stuk in plastic verpakt gaat worden (kut). De blisterverpakkingen kun je zelfs met een waterpomptang niet open krijgen! Alle supermarkten zijn in feite leveranciers van plastic rotzooi. Ik verwacht dat de papierindustrie het initiatief neemt hier iets aan te doen. Zij zouden moeten komen met voorstellen voor verpakkingen van papier die veel minder belastend zijn voor het milieu. Waarom komen ze niet met een papier dat gebruikt kan worden door die supermarken? Ik wil een appel doen op alle papierfabrikanten om deze uitdaging aan te gaan. Ik wacht met spanning op het moment dat de papierindustrie met een prachtig voorbeeld komt, een geweldige markt ligt dan voor ze open.

Hoe was het in de hoogtij dagen van Studio Dumbar om aan informatie over papier, papiermonster en/of collecties te komen?
In de tijd van Studio Dumbar was dat wel goed. Drukkerij Ando in Den Haag had een immens interessante papierbibliotheek waar alle ontwerpers uit Den Haag samen kwamen. Het Duitse Zanders papier maakte het mooiste papier ter wereld. Daar hebben wij nog voor gewerkt. Schoellershammer (zoek maar op) is het geheim. Dat was een andere informatiebron over papier voor Studio Dumbar.

Hoe zie je de toekomst van papier?
Het Designmuseum Den Bosch verkondigde met een tentoonstelling het eind van het affiche: De poster is dood. Maar in de tentoonstelling komen ze met van die ontzettend lullige voorbeelden van elektronische affiches – die dan wel weer door gerenommeerde studio’s zijn gemaakt. Die elektronische dingen zijn eigenlijk helemaal niet mooi, zo’n scherm heeft geen ziel. In Tokyo en Seoul heb je overal die bewegende beelden, absoluut niet verantwoord voor mensen die vallende ziekten hebben, die worden er doodziek van. Daarnaast lijkt het uiteindelijk ook allemaal op elkaar. Met een papieren affiche ben je veel flexibeler op het gebied van vorm, kleur en ideeën.

Interview door De Monsterkamer met Gert Dumbar