Ontwerper Jeroen Kummer was donderdag 5 maart te gast in De Monsterkamer om te komen spreken over zijn werk. Aan de hand van diverse projecten ging hij in op de rol van het fysieke boek ten opzichte van – of juist in samenwerking met – andere (digitale) uitingen. Hieronder (tussen de foto’s door) een korte samenvatting van de lezing. Fotografie: Justina Nekrašaitė.

Jeroen Kummer begon 17 jaar geleden met oud studiegenoot Arthur Herrman het in Utrecht gevestigde ontwerpbureau Kummer & Herrman. Binnen de diversiteit van opdrachten waar ze aan werken, is hun redactioneel en grondig betrokken werkwijze de bindende factor. Naast het ontwerpen van boeken en publicaties (gemiddeld zo’n 6 tot 8 boeken per jaar), werken ze ook regelmatig aan multimediale projecten. De verschillende media in deze projecten vervullen ieder een eigen rol in het verhaal dat gecommuniceerd moet worden. Een goed voorbeeld hiervan is The Sochi Project waar ze inmiddels al 5 jaar aan werken.

Met The Sochi Project wilden fotograaf Rob Hornstra en journalist Arnold van Bruggen op een foto-journalistieke manier de ingewikkelde regio rondom Sotsji in beeld brengen voorafgaand aan de Olympische Winterspelen van 2014. Ze beoogden hiermee een realistisch beeld te schetsen van het gebied voordat het in de spotlights zou komen te staan van de internationale media. Het project is uiteindelijk gepubliceerd in 3 verschillende media:

1. Een website. Een toegankelijk medium wat in een korte tijd voor een groot en divers (internationaal) publiek heeft gezorgd. Dit had met geen enkel ander medium bereikt kunnen worden.

2. Een tentoonstelling. Hoewel de informatie inhoudelijk gezien vrijwel dezelfde was als die van de website, zorgde deze manier van communiceren voor een ruimtelijke ervaring; je kunt als bezoeker de connectie tussen verschillende onderdelen overzien en ervaren.

3. Een publicatie. Een boek is volgens Jeroen het enige medium dat een visueel verhaal als The Sochi Project echt fysiek kan belichamen. „Het lezen van een boek is één-op-één ervaring met het meest toegewijde object; je moet het daadwerkelijk oppakken en doorbladeren”.

Volgens Jeroen kan de papierkeuze structuur geven aan een boek en het project inhoudelijk ondersteunen; het kan verschillende informatieve onderdelen met elkaar verbinden of juist van elkaar scheiden. Zo kan de papierkeuze de kwaliteit en de boodschap van fotografie ondersteunen. Een zelfde papiersoort kan per project ook een heel andere functie krijgen. Zo is voor het fotoproject Empty Bottles het papier Chromolux (hoogglanzend, eenzijdig gestreken papier) gekozen om de details van de kwalitatief goede foto’s te benadrukken en orde in de publicatie aan te brengen. Voor het boek Playing Borders van Anouk Kruithof werd Chromolux daarentegen ingezet  om de lezer te irriteren en te ontregelen.

Het idee om romandruk (papier voor leesboeken) bij het project Poppy – Trails of Afghan Heroin toe te passen was eigenlijk een ongebruikelijke keuze voor een fotografieboek; romandruk „makes bad quality even worse”. Maar het papier is een bindende factor geworden tussen de vele kwalitatief verschillende formaten foto’s en media in het boek. Het papier geeft volume aan het boek en het ondersteunt de sfeer die het project inhoudelijk moet uitstralen.

Het is overduidelijk dat er een verschuiving plaatsvindt van print naar digitale media. Kijk maar naar kranten en leesboeken die steeds vaker digitaal worden aangeboden. „As if paper never existed”; we hebben er een nieuwe ervaring van lezen bij gekregen. Aan de andere kant is er juist nu ook veel aandacht voor fysieke en gespecialiseerde boeken zoals kunst- en fotografieboeken. Een niche, maar dit zijn de boeken die interessant blijven voor bepaalde doelgroepen. Er is iets met de fysieke kwaliteit en toewijding van het boek dat blijft bestaan en wat volgens Jeroen met een ander medium niet bereikt kan worden. „Het maken van een boek blijft dé manier om een verhaal op de meest loyale manier te dragen door middel van materiaal”.

Papier maakt het  mogelijk bepaalde elementen in een verhaal te structureren, te veranderen of juist te benadrukken en dat kan volgens Jeroen nooit digitaal worden geëvenaard. „Je zou waarschijnlijk wel de verhaallijn kunnen overbrengen, maar je verliest de nuances. De geur, de tactiliteit en het gewicht zijn bijvoorbeeld dingen die belangrijker zijn dan je in eerste instantie zou verwachten. Wellicht komt er in de toekomst een techniek waarin het echte fysieke boek gecombineerd kan worden met digitale technieken zonder dat je meteen met een apparaat in je handen zit. Dat zou interessant kunnen worden!”

Het activiteitenprogramma van De Monsterkamer in 2015 wordt ondersteund door Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.