Edwin van Gelder (mainstudio) over papier

Wat is je favoriete papier en waarom?
Ik houd altijd erg van dunne papiersoorten. Dunne gekalanderde papieren vind ik zeer geschikt voor posters, stofomslagen en uitnodigingen zoals Hi-speed Opaque, Elementa Opaque en Prolitho. Prolitho is een soort kraft papier en heeft een knisperend gevoel, soepel en stug tegelijk. De keuze van papier moet uitgesproken zijn: heel dun of opdikkend, glossy of ruw, met oog voor de opaciteit, zachtheid, tactiliteit en vooral de tint. Graag combineer ik uitersten, ongestreken met super glossy bijvoorbeeld.

Stills; Wiel Arets Architects, poster gedrukt op Hi-speed Opaque, 70 grams

Stills; Wiel Arets Architects, gevouwen uitnodiging gedrukt op Prolitho, 80 grams

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Voor het Mondriaan Fonds (voorheen Mondriaan Stichting), heb ik in 2011 een jaarverslag gemaakt. Het ontwerp verwijst naar een krant. De krant indeling komt overeen met de kernwaarden van het Mondriaan Fonds: vertrouwd, transparant, toegankelijk en klantvriendelijk. De structuur van het jaarverslag wordt weerspiegeld door de pagina kleuren. Het witte gedeelte is over het geld dat is gebruikt om projecten te ondersteunen. Het roze gedeelte vindt u de ondersteunde projecten en hun kandidaten.

Mondriaan Stichting jaarverslag gedrukt op Aco Courantdruk en stofomslag Elementa Opaque 70 grams

Mondriaan Stichting jaarverslag

Mondriaan Stichting jaarverslag

Mondriaan Stichting jaarverslag

Aangezien de culturele budgetten minder werden, heb ik gekozen voor een krantenvorm. Dit was relatief goedkoop en meer toegankelijk aangezien de ontvangers bekend zijn met deze structuur. Tegelijkertijd was het een knipoog naar de Financial Times om de helft van het jaarverslag op roze papier te drukken. Het papier dat hiervoor gebruikt is, is Aco Courantdruk 50 grams. Zelfs de gefreesde zijkanten van het jaarverslag maken het meer Lo-fi en toegankelijk. Drukkerij robstolk heeft hier een erg geraffineerd boek van gemaakt.

Nowness; IIT Architecture Chicago. Papier: cover; Invercote G 180 grams, ?binnenwerk; Munken Polar 90 grams, Munken Lynx Rough 120 grams en Maxi Gloss 130 grams

Nowness; IIT Architecture Chicago

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
Ja, papierkeuze is zeer van belang. Soms bepaal ik de papierkeuze aan het begin van het proces, maar meestal ergens in het midden. Papier is erg belangrijk om de verschillende lagen van informatie op een bepaalde manier vorm te geven. Het werkt intuïtief, zodat je tegelijkertijd voelt dat je bijvoorbeeld in een andere laag van informatie zit.

Papier kan structuur bieden in een publicatie. Je kunt bijvoorbeeld verschillende lagen van informatie ordenen. Door middel van verschillende kleuren en typen papier te gebruiken. Zonder daadwerkelijk op de hoogte te zijn van de inhoud van de publicatie voel je dat je je in een ander hoofdstuk bevindt.

Als ik een boek ontwerp is de papierkeuze een voornaam onderdeel in het gehele proces. Daarnaast is het ook erg bepalend voor de identiteit: hoe valt het boek open, hoe tactiel voelt de cover, hoe vouwt een uitnodiging; uit of in, etcetera. Papier is de eerste tastbare ontmoeting met een ontworpen publicatie.

Whole Earth Catalog, published by Stewart Brand 1970

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
Whole Earth Catalog uit 1970 heeft bijzonder papier. De Whole Earth Catalog was een amerikaanse tegencultuur catalogus uitgegeven door Stewart Brand tussen 1968 en 1972. De eerste publicaties van de gids vielen samen met de grote golf van sociaal en cultureel experiment en doe-het-zelf-cultuur in die jaren in Amerika. De Whole Earth Catalog werd door Steve Jobs gezien als de absolute voorloper van Google.
Het papier van deze publicatie is heel erg houthoudend, waardoor de tand des tijds erg goed zichtbaar wordt. Het papier voelt authentiek aan… puur papier.

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Ja, dat papiersoorten soms niet dun of dik genoeg verkrijgbaar zijn. Ook verandert de markt de laatste jaren erg snel, waardoor het moeilijk is up-to-date te blijven wat betreft het aanbod.

Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
Wat mij frustreert is het formaat en de gelimiteerde weergave van grams gewichten van sommige papiersample brochures. In de oude collecties waren de grams gewichten vaak allemaal opgenomen in gebonden edities, zodat je ze allemaal in een oogopslag bij elkaar had. En verschillende samples in zaten vaak a4 vellen, tegenwoordig zijn dat vaak a5 of zelf veel kleinere formaten.

Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonsters en/of collecties te komen?
De meeste leveranciers zijn erg goed te bereiken en meestal heb je binnen twee dagen de samples binnen. Je kunt altijd papierleveranciers bellen om monsters op te vragen. Wel is het zo dat je voorheen papiercollecties, boeken die gerubriceerd waren, had die redelijk stabiel waren. Nu is het zo dat er geen collectieboeken zijn, maar je van iedere soort een verschillend formaat brochure toegestuurd krijgt. Soms zijn deze brochures moeilijk te vergelijken, door de verschillende formaten en ontwerpen. Ook is de markt de laatste jaren veel minder stabiel geworden, waardoor je vaker te horen krijgt dat iets niet meer leverbaar is. Vaak ga ik tegenwoordig naar de drukker, robstolk, aangezien deze drukker up-to-date is met alle collecties of ik kijk, sinds ik kennis heb gemaakt, bij De Monsterkamer!

Hoe zie je de toekomst van papier?
Boeken blijven iets tastbaars hebben. Enerzijds zal “snelle” media meer en meer gedigitaliseerd worden, terwijl langzame media een langere houdsbaarheids datum krijgen door gedrukte media. Ik denk dat er door economische en digitale ontwikkelingen minder papier groothandels zullen overblijven. De steeds grotere en geautomatiseerde papier groothandels zullen zorgen voor vervlakking van de markt. Aan de andere kant zal er ook een nichemarkt zijn voor juist kunst- en fotoboeken die gelukkig steeds meer aandacht krijgen en als collectors items gaan fungeren.