Wat is je favoriete papier en waarom?
Ik heb geen uitgeproken favoriete soort. Voor ieder boek kijk ik wat ik het beste vind passen. Wel zijn er een aantal soorten waar je wat vaker op terugvalt, vanwege ‘bewezen diensten’. Voor een catalogus met schilderijen vind ik Arctic Volume Arctic Volume White is een wit, opdikkend, mat, volgestreken papier. Het matte oppervlak zorgt voor een uitstekend drukresultaat en mooie beeldweergave, en geeft drukwerk een zachte uitstraling.  een hele fijne soort. Het heeft een hele lichte vezelstructuur die net iets levendigs geeft aan de schilderijen zonder dat het kitsch wordt. Voor fotoboeken wil ik die structuur juist niet en kom ik vaker uit bij Symbol Tatami of GardaPat 13 GardaPat 13 is een mat gestreken design papier voor gevorderden en is niet voor niets beroemd bij kenners vanwege z’n haarscherpe beeldweergave, fluweelachtig mat oppervlak en hoge opdikking. .  Alledrie soorten hebben een mooi mat, krijtachtige oppervlak. Bij de ongestreken soorten hou ik erg van de papieren van Munken Munken Print White is een ultiem boekpapier. Door de beste eigenschappen van houtvrij en houthoudend papier te combineren, heeft Arctic Paper een kwaliteit gecreëerd met een opdikking, stevigheid, oppervlak, leesbaarheid en bedrukbaarheid die perfect zijn voor boekproducties. Het resultaat is een hoogkwalitatief wit boekpapier met de juiste look-and-feel voor de meeste types boeken. , daarnaast een soort als Lessebo Lessebo heeft een licht ruw oppervlak dat het papier een robuust karakter geeft. Het papier is geschikt voor alle druktoepassingen waarbij een mooie beeldweergave samengaat met een natuurlijk papiergevoel.  en de papiersoort Fluweel Fluweel is een natuurlijk wit ongestreken papier met een warme, uiterst zachte touch. Ondanks de hoge opdikking leent Fluweel zich zeer goed voor 4 kleurendruk en precies door de hoge opdikking accentueert het de sfeer en de emotie van je drukwerk. . Maar ik kan ook erg genieten van soorten aan de andere kant van het spectrum. Iets als Curious Metallics Ice Silver Curious Metallics Ice Silver is ongestreken gemetalliseerd papier. Het robuust papier schittert aan beide zijden.  Met een bijna parelmoer oppervlak. Wanneer je daar foto’s op drukt weet je niet wat je ziet. Of Gmund Urban Architect Grey Gmund Urban – Onder invloed van de architectuur is deze collectie vervaardigd uit cement en hout. Gmund Urban biedt een frisse kijk op grondstoffen..

Gmund Urban Architect

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Kortgeleden koos ik voor de catalogus Best Verzorgde Boeken 2018 voor omstekers van IBO One IBO One is geproduceerd van pure cellulose zonder vulstoffen waardoor het papier zeer licht, soepel valt en een opmerkelijke transparantie verkrijgt. Het doorzicht van het papier heeft een bijzondere functie binnen het ontwerp en geeft tekst en beeld een nieuw perspectief. IBO One heeft een aangename klank en een prettig papiergevoel. De mooie offwhite tint zorgt voor een rustig leesbeeld.. Ik wilde iets heel feestelijks maken en alle 33 bekroonde boeken min of meer verpakken in een semi-transparant papiertje. Als cellofaan om 33 bonbons in een doosje. Tegelijkertijd vormden die IBO One pagina’s een noodzakelijk soort tabblad tussen de verschillende boeken. IBO One had de voorkeur boven gelijkende soorten als Opakal Opakal is een mat gekalanderd houtvrij dundruk met een zeer hoge opaciteit (ondoorzichtigheid van het papier). Ondanks het lage gramgewicht is Opakal uitstekend aan twee zijden te bedrukken. en Maxi Offset Maxi Offset is een houtvrij wit ongestreken papier De productnaam zegt het al. Het papier heeft een prettige witheid voor een vriendelijke leesbaarheid.  omdat het het meest doorschijnend is. De 33 verschillende kleuren Brillianta linnen waar de boeken in gebonden zijn komen terug op de 33 omstekers.

Catalogus De Best Verzorgde Boeken 2018. Met IBO One 60 g/m2

Catalogus De Best Verzorgde Boeken 2018. Met IBO One 60 g/m2

Catalogus De Best Verzorgde Boeken 2018. 33 kleuren Brillianta linnen.

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
Erg belangrijk. Alhoewel ik er nu minder tijd aan besteed dan een aantal jaren terug. Ik heb een achtergrond in de beeldende kunst waar zaken als materiaal, textuur etc. altijd erg belangrijk zijn. In mijn eerste jaren als ontwerper verzamelde ik alle bestaande papiercollecties en zocht ik net zolang tot ik de juiste soort gevonden had. In een tijd dat drukkers vrijwel alles drukten op 97% wit gesatineerd MC, zocht ik naar afwijkende soorten. Japans papier in de kleur ‘ketjap’ (als schutbladen) of een soort houtfineer van Christiaan Janssen dat ik heb gebruikt voor een boekband. Een kleinere range aan papiersoorten, beperkte budgetten en meer ervaring zorgen er nu voor dat ik vrij snel tot een keuze kom.

Japans ketjap-papier als schutblad in Georgika/Lânwurk, Vergilius, 2002

Een band met houtfineer om Metamorphoses/Feroarings fan stal, Ovidius, 2010. Waarbij het papier weer hout wordt

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
Ik heb altijd erg gehouden van de papierkeuzes van Willem Sandberg. De combinatie van wit papier, pakpapier en soms ook calco’s vind ik na al die jaren nog steeds onweerstaanbaar. Sowieso vind ik oude boeken waarin de tekst vaak werd gedrukt op romandruk en de afbeeldingen in aparte katernen op gestreken papier nog altijd mooi. Wanneer het functioneel is – niet uit valse romantiek – vind ik een combinatie van verschillende soorten in één band nog steeds aantrekkelijk. En wanneer valse romantiek functioneel is doe ik het ook.

Catalogus Hans Richter, Stedelijk Museum Amsterdam, 1961. Een ontwerp van Sandberg

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Niet echt, of het moet het wat meer écht ruige, ambachtelijke papier zijn. Met zichtbare houtslijp en niet-machinale onregelmatigheden, zoals bij de soorten pakpapier van Sandberg. Muskat heeft een goede uitstraling, maar het zou nog wel iets ruiger mogen. Maar daar zullen de drukkers wel niet heel blij mee zijn.

Detail catalogus Hans Richter, met gestreken en zeer ongestreken papier.

Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
De mate waarin iets leverbaar is (formaat, looprichting, levertijd) en de prijs. Dat eerste snap ik wel, het is niet meer mogelijk om alles altijd op voorraad te hebben, maar soms is het frustrerend wanneer je net iets hebt uitgezocht dat helemaal perfect is en dat het dan toch niet door kan gaan. Dat laatste – de prijs – is niet de schuld van de papierindustrie, maar heeft meer te maken met het kleine Nederlandse taalgebied, de te lage verkoopprijs van boeken en de steeds beperktere budgetten voor culturele instellingen. Om de verkoopprijs van het boek acceptabel te houden wordt er (te) vaak bezuinigd op papier. Je kan best een mooi boek ontwerpen op niet al te duur papier, maar voor ontwerpers in de culturele sector wordt de keuze op deze manier wel steeds beperkter.

Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonsters en/of collecties te komen?
Het is een tijd wat minder geweest, met alle omwentelingen in de papierindustrie, maar ik vind het de laatste tijd weer behoorlijk goed. De meeste leveranciers zijn zeer behulpzaam met adviezen en het sturen van monsters.

Hoe zie je de toekomst van papier?
Bij de totale digitalisering en verbeeldscherming van de samenleving wordt papier steeds meer gewaardeerd om zijn fysieke kwaliteiten. Wanneer alles zich ergens in een ‘cloud far far away’ bevindt is het wel fijn om een boek in handen te hebben. Zoals het zich nu ontwikkelt worden boeken steeds meer een luxe product, een artefact, waarbij de mooiere papiersoorten en de kwaliteit van een aantal gerenommeerde Nederlandse drukkers zorgen voor een (kunst)object dat je graag wilt hebben en bewaren. ‘Beaux Livres’ worden ze zo mooi genoemd in de Franse boekwinkels. Je ziet ook steeds meer boeken op veilingsites. Minder, mooier, duurder en voor een steeds kleinere groep mensen. Voor de liefhebbers wellicht mooi, maar ik vind het ook erg jammer, want nog steeds gun ik een mooie uitgave een zo groot mogelijk publiek. En omgekeerd.

Interview door De Monsterkamer met Gert Jan Slagter.