Sinds 2011 interviewt De Monsterkamer ontwerpers over papier. Wat is hun favoriete papier, wat zijn hun inspiratiebronnen en hoe zien zij de toekomst van papier? De vragen zijn steeds dezelfde, maar de antwoorden verrassen.

Wat is je favoriete papier en waarom?
Ons echt favoriete papier bestaat al lang niet meer. Dat was Reprobank, zegt Eliane. Maar gelukkig is Irma Boom in dat gat gesprongen met IBO One IBO One is geproduceerd van pure cellulose zonder vulstoffen waardoor het papier zeer licht en soepel valt en een opmerkelijke transparantie verkrijgt. Het doorzicht van het papier heeft een bijzondere functie binnen het ontwerp en geeft tekst en beeld een nieuw perspectief.  Reprobank had een mooie transparantie en stijfheid. Bovendien knisperde het. Dat verhoogt het papierplezier. Opakal 60 g/m2 Opakal is een mat gekalanderd houtvrij dundruk met een zeer hoge opaciteit (ondoorzichtigheid van het papier). Hierdoor is Opakal in het bijzonder geschikt voor de realisatie van (woorden)boeken, handleidingen, catalogi, dienstregelingen, bijbels, agenda’s, en bijsluiters.  komt ook zeker in de buurt. Verder zijn ook andere dundrukpapieren niet te versmaden. Geese Papier had een prachtige collectie met meerdere tinten maar Geese Papier bestaat niet meer, helaas. Eliane zegt dat ze toen ze nog jong was luchtpostpapiertjes verzamelde, de envelop erbij met een blauw-rood randje versierd (of groen-rood uit Ierland) en soms voorzien van vliegtuigje. Maar ja, wie schrijft er nog een brief…? Ook houden we van papier waarop gestencild wordt, met zo’n flinke vezel en heel zacht aanvoelend (EOS /Munken Print).

Luchtpostpapier

Met Trespan hebben we ook best vaak iets gedaan en Kraftliner Kraftliner bestaat uit 100% pure kraft vezels, en is makkelijk te snijden. is nog steeds mooi spul. Peter zegt vaak hetzelfde papier te gebruiken, liefst gladde Houtvrij offset soorten zoals Munken Polar, Lynx en Lessebo Design Lessebo Design 1.3 heeft een licht ruw oppervlak dat het papier een robuust karakter geeft. Het papier is geschikt voor alle druktoepassingen waarbij een mooie beeldweergave samengaat met een natuurlijk papiergevoel. Het papier heeft een uitzonderlijk mooie bladformatie (doorzicht). . Deze zijn volgens hem ideaal voor boeken met zowel tekst als beeld. Gelukkig kunnen drukkers daar tegenwoordig heel goed op drukken. Hij grapt nog dat één van de eerste boeken met foto’s gedrukt op hvo (Freelife) toch nog door iemand als ‘mislukt’ werd beschouwd. Maar dat was vroeger!

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Ja, Anne Frank / dromen denken schrijven (zie site Monsterkamer). Dundruk voor de tekst, Lessebo Design voor de foto’s en Olin Rough Olin wordt in vijf tinten en drie oppervlakten aangeboden. Enveloppen zijn in Olin Regular verkrijgbaar met en zonder binnendruk. Geschikt voor offset en zeefdruk, blindprägen, stansen, foliedruk en rillen. met mooie vezelige structuur voor wat wij in het werkproces de ‘documenten’ noemden.

Anne Frank / dromen, denken, schrijven

Peter heeft met Wouter jaren geleden een kerstnummer gemaakt waarin at random 4 flink verschillende papiersoorten werden gebruikt, voor het verzamelgevoel (Job-art Parilux, Phoenogloss, Tolius, Lynx, Pergamenata). Verder nog bijvoorbeeld Fellini, catalogus bij Eye tentoonstelling (dun glossy voor het magazine gevoel – Supercol / Magno gloss Magno Gloss is een houtvrij gesatineerd gestreken papier voor de meest intense detaillering in het beeld. Het heeft een egaal, glad oppervlak en is geschikt voor alle druk- en afwerkingstechnieken. Extra persefficiëntie door hoge druksnelheden. ),
P&M, foto’s met van straat geplukte afgedankte voorwerpen met verhalen ernaast (boekcover in boek – Phoenixmotion Xantur Phoenixmotion is helaas niet meer leverbaar door het failliet gaan van de fabrikant. / Muskat Brown Muskat Brown: papier met de look van kraftpapier. Bijzonder in al zijn eenvoud. Binnen het assortiment zijn eveneens trendy akte enveloppen toegevoegd in de formaten 162 × 229 mm en 110 × 220 mm met koordsluiting. / Eskaboard Eskaboard: Grafisch massiefkarton gemaakt van 100% gerecycled papier, speciaal ontwikkeld voor cartonnagetoepassingen zoals mappen en hardcovers. Eskaboard ligt perfect vlak en is een zeer stabiel product waardoor het zich bij uitstek leent om beplakt te worden met allerhande materialen. ). Rolf zegt dat Phoenixmotion Xantur is ontwikkeld door de Zwitserse uitgever Gerhard Steidl in 2000 op basis van een oude formule uit 1890. Het is gecoat papier gemaakt uit natuurlijke ingrediënten zoals ei, kalk, melk en witte kaas! Dit las hij in COS magazine. Section 110, Amsterdam Academy of Architecture (onderscheid tussen overall Academie verhaal en studentenwerk – Lessebo design / niet nader gespecificeerd mc + dispersielak voor de glans), boekje werkgebouw het Veem (losbladig d.m.v. elastiek gescheiden beeld en tekst katern – Kraftliner / Opakal en niet nader gespecificeerd glanzend mc).

Genoemde voorbeelden waarbij papier een nadrukkelijke rol speelt. Section 1.1.0. Amsterdam Academy of Architecture, jubileumboekje bij het 110 jarig bestaan. Fellini, catalogus bij gelijknamige tentoonstelling in Eye. P&M, publicatie bij project. Kerstnummer Grafisch Nederland met inhoud van Ben Bos. Werkgebouw Het Veem, publicatie ter gelegenheid van het 35 jarig bestaan.

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
Soms wel, soms niet. Hangt natuurlijk erg af van de opdracht(gever) en het budget. Maar liever besteden we er wel aandacht aan, want papier geeft smoel en verhoogt de sensualiteitsfactor (laten we het zo maar eens noemen). Tactiliteit zou bij het fysieke boek toch een essentieel en vreugdevol onderdeel moeten zijn.

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
Henri Jacobs, Journal drawings van Mevis en van Deursen. Een mooi kloek boek dat lekker openvalt en door de papierkeuze dicht bij de tekeningen blijft. Meerdere boeken van Irma boom uiteraard in dit verband. Bijvoorbeeld Sheila Hicks. Een prachtig voorbeeld waarin inhoud en vorm onder meer door de papierkeus één geheel worden. Manon van Kouswijk, Hanging around, van Niessen & De Vries. Door het gebruik van meerdere papiersoorten wordt onderscheid gemaakt tussen o.a. inspiratie en uiteindelijke vorm. Het is daardoor ook een ‘voelboek’ en dat past goed bij het onderwerp.
Drie voorbeelden van boeken die door hun vormgeving en papierkeus een grote meerwaarde hebben.

Catalogus met werk van Henri Jacobs door Mevis & Van Deursen en catalogus met werk van Manon van Kouswijk door Niessen&deVries.

Sheila Hicks door Irma Boom

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Looprichtingen en formaten willen nog wel eens niet matchen met het gewenste ontwerp. Dat is jammer, bijvoorbeeld bij Chromolux Chromolux® 700 is een wit, eenzijdig castcoated papier en karton met een hoog glanzende en extreem gladde voorzijde en witte, ongestreken achterzijde (80-135 g/m2) of licht gestreken achterzijde (180-400 g/m2). Chromolux® 700 heeft een goede printability en is geschikt voor de meeste afwerkings en veredelings technieken.  (eenzijdig gestreken). Het zou mooi zijn als die soort ook in meerdere looprichtingen verkrijgbaar zou zijn want daar zijn leuke dingen mee te bedenken. Peter zou nog wel eens een boek met vetvrij papier willen maken.
We blijven speciale soorten koesteren die door de opkomst van de Internetdrukkers die voor goedkope bulk gaan in de verdrukking komen.

Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
Dat papiernamen voortdurend blijven veranderen en dat sommige papierboeren helaas failliet gaan (o.a. Geese Papier). Eliane zegt dat ze zich daaraan ook bij de ‘grootgrutter’ (kent iemand dat woord nog) irriteert; ze houdt over het algemeen van ‘oermerken’ maar ze is in dat opzicht dan ook beetje conservatief. Peter zegt: lange levertijden waardoor de keuze soms heel beperkt wordt. Als je iets bijzonders wilt, moet je ruim de tijd nemen.

Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonsters en/of collecties te komen?
Wij hebben goeie ervaringen met monsters aanvragen. Dat is toch de beste manier om een onbekende soort tot je te nemen, tenslotte. De Monsterkamer heeft ons trouwens destijds bij Anne Frank ook heel goed geholpen bij het vinden van papiersoorten waar we toen naar op zoek waren.

Hoe zie je de toekomst van papier?
Tsja, toch maar hoopvol. Dat ontspullen zal allemaal wel, maar een mens blijft toch een soort hamster. Digitale informatie is prachtig maar maar vluchtig. ’S mens identiteit wordt mede bepaald door waar ’ie zich fysiek mee omringt (vergelijk het met parfum en kleren). Dus een fraai boek met z’n compacte verzameling informatie in tekst en/of beeld prikkelt onze zintuigen, geeft esthetisch genoegen en straalt dat uit. Eliane zegt dat ze dankzij het fenomeen boek ontzettend veel spullen buiten de deur heeft kunnen houden!
En voor de fabrikant: Gooi nooit een oud geheim recept weg! 😉

Interview door De Monsterkamer met Joseph Plateau