Schut Papier is een papierproducent van hoogwaardige papiersoorten: kunstenaarspapier, grafisch papier, gekleurd papier en technisch papier.

Na ons bezoek aan de sorteerinstallatie van Reparco (Smurfit Kappa Recycling) fietsen we door naar Heelsum. Daar is papierfabriek Schut­ Papier gevestigd. We hebben een afspraak met René Kort, directeur van deze 400 jaar oude fabriek. De capaciteit is even heel wat anders dan Smurfit Kappa Recycling eerder die middag. Schut heeft een productievolume van 4.000 ton, Smurfit Kappa van 650.000 ton.

Kennis, innovatie en lef
René vertelt gedreven en enthousiast over papier produceren. Hij doet proeven met andere vezels dan cellulose uit hout: tomatenvezels, spijkerbroeken, tulpenbollen, cacaoschalen. Hij doet onderzoek naar natuurlijke pigmenten. Zijn filosofie over het bedrijf: zo circulair mogelijk. In het geval van het Valorise papier: afval van de één (tomatenstengels uit het Westland) als grondstof voor de ander. We weten gelukkig al iets van papier want René stelt ons ook vragen. Of we weten waarom het nu weer goed gaat met Parenco? En is subsidie op biobrandstof van inktresten uit de papier recyling nou duurzaam of niet? René laat een composiet zien dat gemaakt is van cellulose. Best aardig, maar niet recyclebaar.

We krijgen een rondleiding door het bedrijf en we beginnen bij de kluis: daarin zit 400 jaar papierkennis verborgen: twee oude boeken met recepten en de bijbehorende samples van papier. Bij Schut Papier is het mogelijk om vanaf 2 ton papier op aanmaak te laten maken zoals voor ‘Spul’ gebeurde, het fotoboek van de vondsten van de Noord-Zuidlijn. Buiten lopen we langs grote balen alternatieve vezels zoals olifantengras en waterplanten. De waterplanten vormen een probleem voor de watersport en worden gemaaid in het Veluwemeer bij Almere. In samenwerking met de gemeente Almere, bedrijven, studenten en Schut­papier is van de waterplantenvezels­ papier gemaakt.

De papiermachine
We gaan de hal binnen waar de voorraad cellulose staat en de restanten gekleurd papier. De restanten gekleurd papier worden gebruikt om sneller ‘op kleur’ te komen bij de aanmaak van gekleurd papier. We klimmen de trap op naar enorme vaten waar de cellulose met water en behulp van mechanische kracht tot pulp vermalen wordt. De pulpspetters vliegen ons om de oren. Aan de pulpbrij worden lijmstoffen (synthetisch of beenderlijm) en vulstoffen toegevoegd (bijvoorbeeld kalk).

Dan komen we in de ruimte waar de papiermachine staat. We kunnen alles van dichtbij bekijken, de machine is helemaal open. De pulp wordt op een zeefdoek gespoten. De zeef schudt heen en weer om de vezels zo gelijkmatig in dezelfde richting te krijgen. Te kleine vezels verdwijnen met het water door het zeefdoek heen. De machine bestaat uit een onderdeel uit 1957, 1965, maar ook delen uit 2015; warmteterugwinning bij het drogen van het papier en meet­apparatuur verbonden met de controle­kamer.

Een magisch moment is, tijdens het persen, wanneer het papier sterk genoeg is om zichzelf te dragen. We mogen alles vragen en fotograferen, behalve wat er in de coating (side press) zit: dat is het geheim van de kok.

We dwalen verder langs het inpakken van de papierrollen, het laboratorium, de proeftuin, de ruimte waar het kunstenaarspapier handmatig – al 25 jaar door dezelfde werknemer – in elkaar gelijmd wordt tot blokken.
René toont ons een 3D printer die op de egoutteur een watermerk kan aanbrengen. Terug in zijn kantoor laat René ons nog een andere toepassing van papier zien: Folia Water. Paper for pennies, water for billions. Schutpapier is benaderd om filterpapier te maken voor drinkwater.
Als voormalig scheepswerktuigbouwkundige brengt René Kort vierhonderd jaar papierkennis en zijn interesse in innovatieve technieken samen in het ontwikkelen van papier. Onder de indruk van deze papierfabriek stappen Esther Krop en ik weer op de OV-fiets en fietsen we terug door het donkere bos.