Barbara Hennequin over papier

Wat is je favoriete papier en waarom?
Dit is voor mij een nogal tijdsgebonden vraag. De papieren die ik gebruik verschillen nogal eens en ik moet eerlijk toegeven dat ik niet geheel ongevoelig ben voor trends in papiergebruik. Toen ik nog studeerde zag je bijvoorbeeld opeens veel vouwposters opduiken die gedrukt waren op Chromolux. Ik heb het destijds zelf ook een keer gebruikt bij een project waar dat sterke contrast tussen de glossy en de matte zijde naar mijn mening perfect bij paste.

Eigenlijk hou ik helemaal niet zo van die glamoureuze papiertjes. Ik heb liever een papier met een zichtbare vezel die de oorspong van het papier verraadt en dat vergeelt met de tijd. Mijn eerste ‘echt’ gedrukte publicatie was mijn afstudeerproject, de letterproef Minus A Type specimen die ik in rotatiedruk op courantpapier liet drukken. Voor mij is een boek een gebruiksobject in tijd, dat best een beetje vies mag worden, een oor mag krijgen of hier en daar een omgevouwen pagina. Bij een mooie zeefdruk kan ik daarentegen geen deuk of vouwtje verdragen…

Minus a Type Specimen
24 pagina’s – Rotatiedruk – Papier: Courantpapier 60 gr/m2

Minus a Type Specimen

Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Bij de uitgave Characters of Jante van fotografe Ursula Jernberg was er aan de papierkeuze een cruciale overweging verbonden: het papier mocht absoluut niet breken op de vouwen, omdat er foto’s over het gehele vel gedrukt werden. De publicatie bestaat uit 36 pagina’s ongebonden gevouwen vellen. Oorspronkelijk wilde ik graag Arctic Volume HighWhite 150 gr/m2 gebruiken, maar na verschillende tests op de pers en vouwmachine had dit niet het gewenste resultaat. Na het uitproberen van andere papieren bleek Go! Matt 1.3 wit 150 gr/m2 veruit het beste uit de vouwtest te komen. De papierkennis en ervaring van Drukkerij robstolk was hierbij onmisbaar.

‘Characters of Jante’ van Ursula Jernberg
36 pagina’s – Papier: Go! Matt 1.3 wit 150 gr/m2 – Afwerking vouwomslag: soft touch matt finish

‘Characters of Jante’ van Ursula Jernberg

Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
Papier is één van de grootste redenen waarom ik het ontwerpen van drukwerk zo leuk blijf vinden. Met de tactiliteit en het gewicht van papier kun je verrassen, keuzes benadrukken, contrasteren, een toon zetten, de lezer helpen of juist verwarren. Voor mij is de papierkeuze een cruciaal onderdeel van een ontwerp.

Als ik eerlijk ben, ga ik bij het kiezen van papieren niet altijd even grondig te werk. Ik heb vaak wel een idee van het soort papier dat ik wil gebruiken en spit dan door de archiefdoos waarin ik allerlei papiermonsters bewaar. Niet mijn favoriete plek om in te duiken, aangezien ik al die verschillende formaten boekjes met hun verschillende opbouw en ontwerpen nogal onoverzichtelijk en moeilijk te vergelijken vind: een echt totaaloverzicht van papier heb ik niet. De uiteindelijke keuze is dus vaak een intuïtieve.

Bij een opdracht als ITEMS Design Magazine was er een beperking qua papier: er moesten papieren van Igepa gebruikt worden. En gezien de oplage ook graag een niet te prijzig papier. Daarnaast moest het papier functioneel zijn, maar toch ook anders dan andere magazines. Best een lastige opgave. Daarom is in elk nummer geëxperimenteerd met andere papiersoorten. Bij de omstekers, secties waarop een losstaande redactionele bijdrage op het themanummer werd geleverd, is juist gekozen voor een papier dat afsteekt tegen het andere gebruikte papier in dat nummer. Papier werd zo gebruikt om inhoud te versterken, maar ook om artikelen van elkaar te kunnen onderscheiden.

ITEMS Design Magazine – Ontwerp door Almanak
Diverse papieren van Igepa, onder andere: Circle Gloss 250 g/m2, Algro Design 270 g/m2, Cyclus Offset 90 g/m2, Circle Silk 115 g/m2 100% Recycled, Cyclus Print 90 g/m2 100% recycled, Fluweel 1.5 120 g/m2, Maxi Offset 80 g/m2

ITEMS Design Magazine

Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
De laatste tijd kan ik gestandaardiseerde gebruiksproducten, die je bijvoorbeeld bij de kantoorvakhandel vindt, erg waarderen. Denk aan afscheurbare garderobe-nummertjes of de uitstervende doordruksets met roze, blauw, groen en gele ondervelletjes. Je voelt echt dat dit pure, pretentieloze en compleet functionele dingen zijn, waar iemand niet te lang over na heeft zitten denken. Misschien dat juist hierom zo’n klein object op een natuurlijke manier totaal klopt: in maat, typografie en papier.

Voor de Schone Kleren Campagne maakte ik onlangs een kleine expositie-identiteit waarbij ik me liet inspireren door naaipatronen. Dit soort gevouwen patroonvellen zijn posters an sich met vele lagen en fantastische grafische lijnen. Mijn ontwerp is een uitgeklede, grovere versie van zo’n patroon. Qua papier wilde ik dan ook refereren aan patroonpapier. Uiteindelijk is dit Revive geworden.

Identiteit voor expositie ‘Who Runs the World? Girls!’ van de Schone Kleren Campagne
Papier: Revive 100 natural uncoated 70 gr/m2.

Identiteit voor expositie ‘Who Runs the World? Girls!’ van de Schone Kleren Campagne

Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonsters en/of collecties te komen? Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
Ik vind het over het algemeen niet lastig om informatie of papiersamples te verkrijgen, maar vaak heb ik niet helemaal een goed overzicht van de huidige beschikbare papieren. Ik heb een aantal keren meegemaakt dat ik een heel mooi papier had gevonden in een monstermap, wat vervolgens niet meer bleek te bestaan. Dit was overigens ook deels te wijten aan het feit dat ik net afgestudeerd was en zodoende niet goed op de hoogte was. Het komt ook regelmatig voor dat een papier niet op de juiste looprichting verkrijgbaar is of dat het niet op tijd leverbaar is. Mijn ervaring is verder eigenlijk heel positief: een papierleverancier of drukker denkt in zo’n geval altijd met je mee en er wordt gezamenlijk naar een papier gezocht dat zo dicht mogelijk in de buurt komt van de oorspronkelijke keuze.

Terwijl ik dit opschrijf bedenk ik me dat dit eerste probleem is opgelost door De Monsterkamer waar ik, moet ik toegeven, nog steeds niet ben geweest – en het is tenslotte maar tien minuutjes op de fiets van mijn studio!

Hoe zie je de toekomst van papier?
Verantwoord papier zal een steeds grotere rol gaan spelen. Milieuvriendelijke papieren kiezen vind ik belangrijk, maar soms lijkt het een onbegonnen zaak. De beschikbare informatie over recycling, duurzaamheid en keurmerken is nogal incompleet en ondoorzichtig. Zowel papierleveranciers als drukkers zijn sceptisch, wat bij mij als gevolg heeft dat ik als ontwerper wel een FSC-gecertificeerd papier kies, om mijn eigen geweten te sussen, maar eigenlijk niet precies weet in hoeverre ik echt groen bezig ben.

Ik kan me voorstellen dat papieropties zich zullen uitkristalliseren tot een beperktere selectie. Het is zeker fijn om nu nog zoveel opties te hebben, maar aan de andere kant gedij ik als ontwerper goed bij beperkingen; ik geloof dat er altijd genoeg speelruimte overblijft. Bij het ontwerp van platenhoezen was ik meerdere keren (door budget) gebonden aan zo’n tien papiersoorten die de platenleverancier beschikbaar had. Eén blik op de waaier en je weet waar je keuze uiteindelijk op zal vallen. In zo’n geval ga ik ook op zoek naar andere ontwerpoplossingen en kwam ik in het geval van de hoezen voor Face Tomorrow uit bij stickers, het gebruik van punch holes en gekleurd vinyl.