In het teken van de jaarlijkse uitverkiezing van de Nederlandse De Best Verzorgde Boeken interviewt De Monsterkamer enkele makers van de bekroonde boeken uit 2018. Deze makers (drukkers, lithografen, binders of producenten) zijn partner van De Monsterkamer. De selectie van 2018 was t/m 30 oktober 2019 in het Stedelijk Museum Amsterdam te zien.

Als zesde boek komt aan bod: Anne Frank HUIS.

We spraken met Irma Boom/Eva van Bemmelen (ontwerpers) en Stefano van der Knaap van Lenoirschuring (drukker)

Hebben jullie al eerder voor de Anne Frank Stichting een publicatie vormgegeven?
Irma Boom/Eva van Bemmelen (ontwerpers): Nee, dit was de eerste keer.

Welke uitdagingen kom je tegen tijdens het vormgeven van een boek dat in 8 talen is vertaald? Inclusief het Hebreeuws (dat van achter naar voren loopt). 
Irma Boom/Eva van Bemmelen (ontwerpers): Je hebt te maken met de lengte van tekst natuurlijk. Nederlands is langer dan Engels. Maar Frans en Spaans liepen weer meer uit dan Nederlands. Hebreeuws loopt van achter naar voren, waardoor de hele opzet anders benaderd moest worden. Het ontwerp hebben we gemaakt met de Nederlandse tekst. Om de witruimte of het uitlopen van de tekst op te vangen hebben we Frans, Spaans, Italiaans en Portugees in 0.3 of 0.4 pt kleinere typografie gezet. Hebreeuws hebben we samen met een Israëlische ontwerpster gemaakt. Nadat de tekst was gezet heeft ze van alle tekens outlines gemaakt, waarna wij weer de plaatsingen konden doorlopen.

Wat is de functie van de uitslaanders voor het verhaal?
Irma Boom/Eva van Bemmelen (ontwerpers): De uitslaanders hebben 2 functies. A: ze illustreren de opengebroken boekenkast en B: ze illustreren de verborgen verhalen van het Achterhuis. Als je het boek doorbladert zonder de uitslaanders open te vouwen, zie je al het beeld en de verhalen die je ook had kunnen zien als je in die tijd voorbij het huis liep, of wat er zich in het voorhuis heeft afgespeeld. Aan de binnenkant van de uitslaanders hebben we tekst en beeld geplaatst die te maken heeft met wat er zich in het Achterhuis afspeelde. Buiten is dus meer algemeen; binnen het verhaal van de familie Frank.
Op het moment dat de families worden opgepakt – en de boekenkast dus is opengebroken – draait het om. Buiten hebben we het verhaal geplaatst, binnen het beeld dat in de kampen is gefotografeerd. Wat er zich precies in de kampen afspeelde wist niemand, maar er gingen wel verhalen rond; vandaar dat hier het verhaal buiten is geplaatst en de verschrikkelijke beelden binnenin.

Waarom zijn de flappen van het omslag naar buiten gevouwen?
Irma Boom/Eva van Bemmelen (ontwerpers): Hier hetzelfde verhaal als het binnenwerk. De boekenkast van Anne, wat zichtbaar was in het voorhuis. Daarachter Anne’s kamer met het originele behang, met afbeeldingen uit de buitenwereld.

Waarom is er geen paginanummering aanwezig, terwijl er wel een inhoudsopgave in het boek is opgenomen?
Irma Boom/Eva van Bemmelen (ontwerpers): De inhoudsopgave werkt eigenlijk als een tijdlijn. In plaats van paginanummers hebben we de tijdlijn op de vouw geplaatst. In blokjes zie je de hoofdstukken, deze hoofdstukken zijn verschillende tijdsperiodes. Binnen de hoofdstukken zijn er verschillende thema’s die worden besproken. Tijdens het lezen heb je dit niet zo door, het verhaal loopt door. Het beschrijft uitgebreid het leven van de familie Frank, familie van Pels, meneer Pfeffer en verschillende situaties waar de onderduikers mee te maken hadden. Tussen de blokjes zijn verdiepende essays geplaatst die losstaan van de hoofdstukken, maar wel te maken hebben met die tijdsperiode. Bij de Hebreeuwse versie zie je goed het verschil; daar is de tijdlijn precies andersom geplaatst.

Hoe zijn de reacties op de uitgesproken vormgeving bij het algemene publiek/de boekhandel?
Irma Boom/Eva van Bemmelen (ontwerpers): Het is een pocketboek en daarom fijn om mee te nemen, het wordt dus ook goed verkocht. Verder weten we via de Best Verzorgde Boeken uitreiking de volgende reacties:
parool.nl
debestverzorgdeboeken.nl

Hoe zijn de makers van het boek bij Lenoirschuring terechtgekomen?
Stefano van der Knaap van Lenoirschuring (drukker): Wij werken regelmatig samen met Irma Boom Office.

Hoe is het mogelijk dat de rugdikte ongeveer gelijk is aan de afsnede (gezien de vele uitslaanders in het boek)? 
Lenoirschuring (drukker) Uitslaanders lopen niet door tot in de rug, waardoor er lucht in de rug ontstaat. Tijdens het binden wordt de rug niet (te hard) aangedrukt waardoor deze dezelfde dikte houdt als de voorzijde van het boek incl. uitslaanders.

De oplage is 47.900. Waarom is er bij zo’n grote productie gekozen voor een relatief kleine binder?
Lenoirschuring (drukker): Er is voor boekbinderij Patist gekozen omdat zij gevoelsmatig een verlengstuk zijn van onze drukkerij. Deze productie behoeft de volledige aandacht van alle partijen en dit werkt het beste door te werken met korte lijnen. In onze ogen biedt een grotere binderij met dit in het achterhoofd geen voordelen, behalve misschien een iets lagere prijs. De hoogste kwaliteit stond bij het maken van deze catalogus boven de laagste prijs op het lijstje.

Is er iets dat specifiek is aan Lenoirschuring wat bij dit boek van pas kwam?
Lenoirschuring (drukker): Nou, in principe niet. Tijdens iedere productie werken we betrokken samen met onze opdrachtgevers. Een boek maak je met een heel team. Het is belangrijk de gehele productie goed te overzien en zorgvuldig met alle betrokkenen af te stemmen. Dat maakt werken aan een productie zo ontzettend leuk! En hierdoor zijn we met elkaar in staat uitdagingen aan te gaan, onconventionele oplossingen te bedenken én te realiseren. Misschien dat deze manier van werken iets is wat je als ‘specifiek’ zou kunnen bestempelen.

Papiersoorten:
Binnenwerk: 100 g/m2 Munken Lynx van Arctic Paper, geleverd door Antalis
Omslag: 300 g/m2 Munken Lynx van Arctic Paper, geleverd door Antalis

Foto’s bij dit artikel: ©Anne Frank Stichting, Justina Nekrašaitė
Interview: Esther Krop